پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، محدثه واعظی‌پور
«خواب ابراهیم» ساخته محمود کریمی در نگاه اول، مستندنگاری مراحل تولید فیلم سینمایی «چ» است، اما نگاه کارگردان در روایتِ آنچه باعث خلق این فیلم شده، آن را از نمونه‌های فراوان مشابه متمایز می‌کند.
«خواب ابراهیم» علاوه بر اشاره به روند تولید و حتی نگارش فیلمنامه، احوال روحی کارگردان و شخصیت او موقع کار را هم نشان می‌دهد. برخلاف اغلب مستندهایی از این جنس، که گفتگومحور هستند و معمولا به ستایش‌نامه‌هایی درباره کارگردان و تیم تولید تبدیل می‌شوند، کریمی از این دام دور شده، قالبی را انتخاب کرده که منحصر به فرد (دست کم در سینمای ایران) است. گزارشی است از تولید یکی از موفق‌ترین فیلم‌های کارنامه حاتمی‌کیا در ده سال اخیر، بدون این که نریشن یا گفتار اضافی داشته باشد.
«خواب ابراهیم» برای سینمادوستان، به ویژه برای دوستداران سینمای حاتمی‌کیا و شخصیت او، فصل‌های جالبی دارد، بدون این که شکل تاکید بگیرد، روحیه سختگیر حاتمی‌کیا (فصل عبور هلی‌کوپتر در آسمان و عصبانیت کارگردان) را نشان می‌دهد و البته به این موضوع اشاره دارد که حاتمی‌کیا در کار، آرمانگرا و جاه طلب است. (زمانی که با مسئول جلوه‌های ویژه صحبت می‌کند، کاملا نسبت به تصویر ذهنیِ خود، آگاه است و اصرار بر عینیت بخشیدن به آن دارد.) کریمی در «خواب ابراهیم» بدون این که تظاهر کند و به چشم بیاید، کارگردانی کرده است. انتخاب نماها، موسیقی (استفاده هوشمندانه از ترانه «نسینی دنیا» از راغب علامه در فصل چمران و خانواده‌اش) یا فصل‌های مختلف پشت صحنه، مثل انتخاب بازیگرها و تست گریم، نکات جذابی درباره فیلم دارد. برخوردهای محترمانه حاتمی‌کیا با بعضی بازیگران (سعید راد) و همراهی‌اش با مهدی سلطانی و فریبرز عرب‌نیا برای دورخوانی و تمرین، وجوهی از شخصیت حرفه‌ای او را نمایش می‌دهد که کمتر به آن پرداخته‌اند.
«خواب ابراهیم» می‌توانست یک مستند ساده گزارشی درباره تولید یک پروژه عظیم در سینمای ایران باشد، اما در حد نمایش صرف شرایط ساخت این فیلم و تحت تاثیر نام و اعتبار سازنده «چ» و جذابیت‌های او باقی نمی‌ماند. به اهدافی بالاتر از ثبت روند تولید یک فیلم می‌رسد و با فاصله از ساختارهای تکراری روایت در سینمای مستند، به اثری جذاب تبدیل می‌شود. فیلمی درباره یک فیلم دوست داشتنی که ارزش تاریخی و حرفه‌ای برای سینمادوستان دارد و به سرعت رنگ کهنگی نخواهد گرفت.
«خواب ابراهیم» بدون این که مستندپرتره باشد، به شخصیت و شیوه فیلمسازی ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان یکی از مهمترین سینماگران پس از انقلاب نزدیک می‌شود، اگرچه برشی از کارنامه پر فراز و فرود او را نمایش می‌دهد، اما در روایت همین بخش، بسیار موفق است.