سینماسینما، پدرام عبهر:
«رگِ خواب» در مورد زوالِ میناست. زنی شکننده و بیدست و پا که از شوهرِ معتادش جدا و از طرفِ پدرش ظاهراً طرد شده و حالا تنها و بیسرپناه به دنبال کار و سر و سامان دادن به زندگیاش میگردد و در این راه به صورت اتّفاقی با کامران آشنا میشود؛ رابطهای که زندگی و شخصیتش را زیر و رو میکند.
راستش را بخواهید در موردِ «رگِ خواب» حسّی ضد و نقیض دارم. یعنی همانقدر که از فیلم خوشم آمده، همانقدر هم نیامده. چرا؟
در آخرین ساختهی حمید نعمتالله (با فیلمنامهای از همسرش معصومه بیات) ردپای هرسه اثر شاخص پیشینش دیده میشود: بوتیک، بیپولی، آرایش غلیظ؛ و البته وجوه مشترکِ پررنگی هم با «سر به مُهر» هادی مقدّمدوست دارد (مقدّمدوست و نعمتالله پیش از این در سریال وضعیت سفید در مقام نویسنده و کارگردان با هم همکاری داشتهاند). شخصیت مینای «رگِ خواب» (لیلا حاتمی)، شباهتهایی غیرقابل انکار با دختر پر استرس «سر به مهر»، و «اتی» سردرگم و بیپناهِ «بوتیک» دارد. امّا شکل پیامِ اخلاقی دادنش به «آرایش غلیظ» نزدیکتر است. البتّه، شوخ و شنگی سر به مُهر و آرایش غلیظ و بیپولی را ندارد و از آثار قبلی نعمتالله به مراتب تلختر و جّدیتر است. با این حال، به اعتقاد من، «رگِ خواب»، از لحاظ کارگردانی و فیلمنامه و قصّه و ریتم مناسب از ساختههای قبلی این کارگردان پختهتر و سینماییتر است. (در مورد دلایلش در ادامه صحبت خواهم کرد). امّا ایراد کار کجاست؟ موضوع.
به اعتقاد من، فیلم تاحدّی در سطح حرکت میکند و عمقِ موضوع کافی نیست. به عبارت دیگر، وزنِ سوژهی اصلی کم است. قصّهی «رگِ خواب» به خودی خود، قصّهی جدیدی نیست، رویکرد خاصی ندارد، از ویژگی منحصربهفردی هم برخوردار نیست. در یک کلام قصّه و شخصیتهایش کاملاً تکراری هستند. با همهی اینها، اگر فیلم قصّهاش را با تمام جزییات لازم از ابتدا تا انتها تعریف میکرد، باز هم نتیجه بهتر میشد. مشکل اینجاست که فیلم از میانهی راه شروع میکند به نتیجهگیری؛ از قصّهاش نتیجهگیری اخلافی میکند و پیام اخلافی میدهد و مشخّصاً نصیحت میکند. و با این کار خودش روی موضوع و پیام فیلم تأکید میکند و اینجاست که کمبودن وزن و عمق موضوع بیشتر به چشم میآید.
امّا نقطه قوّت اصلیِ فیلم، طرّاحی دقیق جزییات است. جزییاتی مثل اینکه مینا و کامران در یک فستفودی با هم آشنا میشوند و رابطهشان هم فستفودی است. یا ساختمانی که محل کار و زندگی مینا میشود، ساختمانی است تک و تنها و جدا افتاده از بقیهی شهر (مثل مینا) که برای بالا رفتن از آن باید از پلّههای فرار استفاده کرد (مثل رابطهای که راه فراری است برای مینا و کامران از واقعیتهای زندگیشان؟). مواردِ این چنینی در فیلم زیاد به چشم میخورد.
دیگر نقطه قوّت فیلم، شخصیتپردازی میناست که خیلی دقیق و منسجم انجام شده و شاید کمتر بازیگری به جز لیلا حاتمی میتوانست از پس درآوردن این نقش بربیاید. مینا در جریان فیلم از جایی به جای دیگر میرسد، شخصیتش صد و هشتاد درجه تغییر میکند: از دختری گیج و نگران و سربههوا، به عاشقی دستپاچه و از آن به دختری اضمحلال یافته تبدیل میشود و لیلا حاتمی با لحنش، چشمهایش و حتی حالت بدنش، این دگرگونی را فوقالعاده بازی میکند. شاید برخی خرده بگیرند که شخصیتش شبیه «سر به مُهر» است امّا از یک سو مینای رگ خواب به مراتب شخصیتی پیچیدهتر دارد و بازیاش به مراتب سختتر است، و از سویی دیگر، لیلا حاتمی پیش از این در «من»، «جدایی نادر از سیمین» و «در دنیای تو ساعت چند است؟» نشان داده که میتواند هر نقشی را در آورد.
امّا در مقابلِ لیلا، کوروش تهامی حضور دارد. که انصافاً بازیاش دستکمی از همبازی هنرمندش ندارد. با این حال، شخصیتپردازی کامران (تهامی) به اندازهی مینا دقیق نیست. تحوّل شخصیتی کامران کمی شتابزده و سردرگم به تصویر کشیده میشود. و معلوم نیست که کامران، عاشقپیشهای است که حوصلهاش زود سر رفته یا سوءاستفادهگری است هوسباز. که البتّه برای هیچیک از این دو حالت، شواهد کافی ارائه نمیشود. شخصیت پدر نیز که به خاطر نریشن مینا اهمیت مییابد، کمی گنگ و پادرهوا باقی میماند و فیلم در انتها، فقط سعی میکند سر و ته ماجرای او را نیز بهم بیاورد.
در هرحال، همانطور که در ابتدا گفتم، «رگِ خواب» هم نکاتِ مثبت زیاد دارد هم نه چندان مثبت. شاید اگر نعمتالله همین مسیر را در فیلمسازیاش ادامه بدهد (و از ساختن فیلمهایی مثل آرایش غلیظ دوری کند)، اندکی به عمق محتوا بیفزاید، و کمتر پیام اخلافی بدهد و بیشتر قصّه بگوید (که اتّفاقا خوب هم قصّه میگوید) فیلمهای بعدیاش باز هم بهتر شود.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- با بازی لیلا حاتمی و حامد بهداد؛ «پیر پسر» برگزیده روتردام شد
- بیتا فرهی به خانه ابدی بدرقه شد
- در انتظار جغدی خیالی به نام هِدا/ نگاهی به فیلم «نبودن»
- لیلا حاتمی در فیلم سینماگر سرشناس آمریکایی
- معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی: وضعیت «قاتل و وحشی» تغییر نکرده/ پروانه نمایش فقط برای خارج از کشور
- هممسیر، با عشق و حرمان/ نگاهی به فیلم «تصور»
- در سکوت اهل تاریخ/ نگاهی به سریال «شبکه مخفی زنان»
- رییس سازمان سینمایی به خانمها تبریک نگفت/ پیام تبریک خزاعی در پی موفقیت سینماگران در ونیز و مسکو
- اهدای یک جایزه ایتالیایی به لیلا حاتمی
- چرا داوری لیلا حاتمی در ونیز مهم است؟
- لیلا حاتمی داور جشنواره ونیز شد
- سهم سینماگران ایرانی در داوری جشنواره کن
- «زمانی در ابدیت» با بازی لیلا حاتمی کلید خورد + عکس
- یک فیلم ایرانی در بخش هفته منتقدین کن/ «تصور» با بازی لیلا حاتمی و مهرداد صدیقیان در کن
نظرات شما
پربازدیدترین ها
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
آخرین ها
- «بیژن و منیژه» میلیاردی شد
- بزرگداشت کیانوش عیاری و افتتاح گنجینه این فیلمساز در موزه سینما
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با دبیر بخش ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن/ ما کشف میکنیم
- نمایش موزیکال «شازده کوچولو» / گزارش تصویری
- پیکر مسعود اسکویی به خانه ابدی بدرقه شد/ چرا برخی آدمها محبوب میشوند؟
- پایان تصویربرداری فیلم «ویلای موروثی»/ روایتی از زندگی یک باغبان
- رقابت ستارههای یک کمدی و یک درام عاشقانه تاریخی/ میزبانی سینماها از دو فیلم جدید
- پولاد کیمیایی برای «گالیله» میخواند
- فرصت ۳ فیلم کوتاه ایرانی برای اسکار ۲۰۲۵
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
خیلى خوب نوشتین
فیلمش در این حد نبودا