سینماسینما، رویا فتحاللهزاده
فیلم «پنج» مستند داستانیای در حوزه دانش مردمشناسی به شمار میآید که بدون بهکارگیری گفتار متن یا دیالوگهایی که بیانگر اندیشه و باورهای نویسنده و کارگردان باشد، با زبان تصویر روایتی از زیستجهان پیرمردی شَعرباف در شهر یزد را بازگو می کند. فیلم برشی از زندگی واقعی پیرمرد شَعرباف را به شکل یک داستان روایت میکند و در این میان میکوشد به طور غیرمستقیم، فرهنگ و آداب و رسوم و جاذبههای گردشگری شهر یزد را برای مخاطبان معرفی کند. شَعربافی یکی از هنرهای قدیمی مردم ایران بهویژه یزدیها به شمار میآید. در شهر یزد، مجموع مشاغل نساجی سنتی (داراییبافی، احرامیبافی) را که به وسیله دستگاه سنتی بافندگی بافته میشود، شعربافی مینامند. فیلم بهخوبی قواعد فیلمنامهای را رعایت کرده است. ما در ابتدا زندگی عادی و روزمره پیرمرد را میبینیم که ریتم آن با ضرباهنگ ساعت قدیمیاش هماهنگ است.
پیرمرد هنگام شعربافی، انجام آن را با صدای ثانیههای ساعتش هماهنگ میکند. او از این طریق، نوعی هارمونی را در زیستجهانش خلق کرده است. نکته قابل توجه، خلاقیت کارگردان در به تصویر درآوردن جاذبههای فرهنگی شهر یزد است. به این صورت که پیرمرد سوار بر دوچرخه میشود و ما با حرکت او یزد و زندگی روزمره مردمش را نظاره میکنیم. اما پرده دوم فیلمنامه زمانی آغاز میشود که ساعت پیرمرد از کار میافتد. در سکانسی از فیلم دوربین در نمای بسته حرکت رفت و برگشت پاندول ساعت را نشان میدهد که به طور ناگهانی متوقف میشود. پیرمرد از کارش دست میکشد و با تعجب به ساعت نگاه میکند. سپس تصاویری از مردم یزد در حرفههای مختلف را میبینیم که از کار دست کشیدهاند و به نقطهای نامعلوم خیره شدهاند. سکانس مربوط به از کار افتادن ساعت پیرمرد معنایی عمیق در خود دارد. پس از متوقف شدن ساعت، ریتم زندگی پیرمرد دچار اختلال میشود. او نمیتواند فعالیتهای روزمرهاش را انجام دهد و این نامتوازن شدن نهتنها در زندگی پیرمرد، بلکه در ماهیت زندگی مردم یزد نیز ایجاد میشود. او میکوشد ساعتهایی دیگر را جایگزین ساعت قدیمیاش کند، اما هیچکدام نمیتوانند هارمونی را به زندگی او بازگردانند. فیلم، ساعت قدیمی پیرمرد را به عنوان عنصری از بافت سنتی یزد معنا میکند و آنچنان این بافت سنتی هارمونی و توازن دارد که با خدشهدار شدن یک عنصر از آن بقیه عناصر آن نیز دچار اختلال میشود. بنابراین با توقف ساعت پیرمرد میبینیم که ریتم زندگی در شهر به هم میریزد و عشق و محبتها به جدایی و مشاجره بدل میشود. پیرمرد احساس افسردگی و درماندگی میکند تا اینکه یک روز در کاسه آب، نقش نمادین خورشید را میبیند و اینگونه نقطه عطف دوم فیلم و فصل گرهگشایی فیلمنامه رقم میخورد. او به زیرزمین خانهاش میرود و مجسمه سفالی خورشید را می یابد و بر دیوار مغازهاش نصب میکند. خورشید در ایران باستان جایگاه و احترام خاصی داشته و همواره مورد ستایش قرار میگرفته است. خورشید نزد زرتشتیان نمادی از روشنایی و فروغ و چشم اهورا مزدا به شمار میآید. بنابراین پیرمرد با دیدن نقش خورشید در کاسه آب، دلش روشن میشود و از آن پس با شنیدن ضرباهنگ قلبش و گوش دادن به ندای درونیاش که برآمده از هویتش است، به جریان عادی زندگیاش بازمیگردد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- مهدی شامحمدی: اکران آنلاین تاثیری بر تعداد مخاطبان مستند نداشت/ مستند اجتماعی همیشه پر مخاطب است
- بازخوانی یک قتل از پیش طراحی شده/ نگاهی به مستند «ترور سرچشمه»
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
- صنوبرهایِ شیرین، در همنوازیِ عشق
- مستندهای بخش مسابقه اصلی «ایدفا» معرفی شد
- شهرت یا آرامش / مستند «مزرعه کلارکسون»؛ پیچوخمهای مزرعهداری
- یک هشدار زیبا / مستند «سالی که جهان تغییر کرد»؛ حال خوش طبیعت وقتی انسان در قرنطینه بود
- قدیمیترین تصاویر عزاداریها و مجالس آذری زبانها در مستند «صادق الوعد»
- نه فرشتهام، نه شیطان
- مردی که نمیخندید ولی میخنداند! / «باستر بزرگ»؛ مستندی درباره مرد صورت سنگی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- تحسین امیر کوستوریتسا از فیلم سینمایی «دوار» در جشنواره فیلم روح آتش
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر