سینماسینما، سیدرضا صائمی:
«والسی برای تهران» را هم میتوان یک درام موسیقایی دانست، هم قصهای اجتماعی که البته در یک پیوند معنایی به نقطه دیدی میرسد که میتوان از منظر آن به جامعهشناسی موسیقی در جامعه ایرانی پرداخت. اگرچه در اینجا با گونهای از موسیقی که موسیقی خیابانی نام دارد مواجهه میشویم، اما از دل همین گونه میتوان به روایت کلی چالشهای موسیقی و منظومه آن در نسبت با ساختار فرهنگی- اجتماعی دست زد. فیلمهای دیگری هم که با محوریت موسیقی ساخته شده، فارغ از نوع و جنس موسیقایی آن، تقریبا از یک درد مشترک سخن میگویند و آن موانع و بنبستهایی است که در مسیر رشد موسیقی مستقل و متفاوت در جامعه ما وجود دارد. «والسی برای تهران» قصه گروههای موسیقایی جوان و مستقلی را به تصویر میکشد که بدون پشتوانه مالی و معنوی و در یک تلاش جمعی میکوشند تا به هدف خود برسند، اما موانع و دستاندازها آنقدر زیاد است که ظهور آنها با افول زودرس همراه میشود. فیلمساز با محور قرار دادن مهرداد مهدی بهعنوان شخصیت محوری این گروه و از زبان او به روایت قصه خود دست میزند. حضور مهرداد در خیابانها با آکاردئون و اساسا نقش پررنگ خیابان و کوچه و پسکوچهها با دوربین روی دستی که میبینیم، در تناسب با موضوع فیلم نوعی تاکید فرمیک برای بازنمایی محتوایی اثر است. به این معنا که ساختار روایی فیلم نیز سویه و شمایل خیابانی به خود میگیرد تا تجربه زیسته گروه والسی در پرسهزنیهای خیابانی و مصایب آن از طریق شیوه روایت به مخاطب منتقل شود. از این حیث میتوان «والسی برای تهران» را نوعی فیلم شهری و خیابانی هم دانست که تصاویر متنوعی از بافت جغرافیایی تهران را به تصویر میکشد، خاصه مراکز فرهنگی و هنری مثل اداره کل امور هنری وزارت ارشاد یا فرهنگسرای ارسباران. ضمن اینکه به نقد عملکرد این نهادهای فرهنگی و مدیریت آن از زبان شخصیت اصلی فیلم هم میپردازد؛ نقدی که میتوان ردپای بسیاری از انتقادهای مرسوم در جامعه هنرمندان به ویژه اهالی موسیقی را در آن شناسایی کرد. فیلم دارای نوعی روایت موازی است که از یک سو داستان گروه والسی و فراز و نشیبهای آنان را به تصویر میکشد و در عین حال و به موازات آن شرایط اجتماعی و فرهنگی را که اهالی موسیقی، بهویژه موسیقی خیابانی، با آن مواجهه هستند، روایت میکند. درواقع فیلم در عین اینکه درباره یک گروه موسیقایی مشخص است، شمایلی کلیتر از این قشر را در روایت انتقادی خود صورتبندی میکند. فارغ از این سویههای انتقادی، مخاطب با پدیدهای به اسم «موسیقی خیابانی» و ابعاد و جوانب آن هم آشنا میشود. جالب اینکه این شیوه از کار موسیقایی نه فقط به دلیل خوانشهای متفاوت مراجع رسمی صادرکننده مجوز، که حتی با کماقبالی از سوی مردم هم مواجه میشود. در جایی از فیلم مهرداد میگوید در ابتدا که کار خود را شروع کردیم، تازگی این موضوع باعث جذب مردم میشد، اما بهتدریج نسبت به آن بیتفاوت شدند و حتی برخی هنگام عبور از این گروه در خیابان گوشهای خود را میگرفتند. گویی نه مدیران، که مردم هم دیگر دل و دماغ گوش سپردن به موسیقی را ندارند. وقتی نیروی انتظامی از مهرداد و دوستانش تعهد میگیرد که دیگر در خیابان نوازندگی نکنند، آنها در داخل یک اتوبوس برای مسافران خسته نوازندگی میکنند. چهره خسته و بیرمق مسافران که واکنش حسی ویژهای به کار آنها ندارند، اوج غربت این موسیقی را در جامعهای که دچار دلمردگی است، به نمایش میگذارد. این سکانس به نوعی روایت تصویری آن ترانه معروف فرهاد است که: از صدا افتاده تار و کمونچه/ مرده میبرند کوچه به کوچه. انگار خاک مرده در سطح شهر پاشیدهاند، که کسی دیگر با صدای ساز به وجد نمیآید، یا آرام نمیگیرد.
«والسی برای تهران» در پس قصه خود و بهطور تلویحی بحران بیکاری را هم به تصویر میکشد. گروه والسی نمادی از نسل جوانی است که یا نمیتوانند کار پیدا کنند، یا نمی توانند شغل مورد علاقه خود را دنبال کنند. صدای ساز والسیها صدای سرخوردگی و شکستنهای پیدرپی کسانی است که میدوند و به جایی نمیرسند. اوج این حزن و تراژدی را میتوان در متن گفتار پایانی فیلم از صدای مهرداد حس کرد؛ صدایی که دیگر شادابی و گرمای ابتدای فیلم را ندارد و خستگی در آن پیداست.
«والسی برای تهران» ثبت یک دوره از تاریخ تحولات موسیقی در کشور ماست که در نسبت با تحولات اجتماعی و فرهنگی در هم تنیده و میتواند نسبت بین ظهور و افول یک گونه خاص از موسیقی را با فراز و نشیبهای بیرونیاش به تصویر بکشد. دوران پوستاندازیهای اجتماعی و فرهنگی با پوستاندازیهای ذوقی و هنری همراه شده و سرشت و سرنوشت بسیاری از اشکال نوین هنری را تحت تاثیر خود قرار داده است. چه بسا بتوان در پس این روایت، گذار بیرحمانه مدرنیته و تاثیرات آن بر تحولات موسیقایی در جامعه ایرانی را فهم کرد.
«والسی برای تهران» فقط تقابل و تفاوت نگاه رسمی و غیررسمی به موسیقی خیابانی را به تصویر نمیکشد، بلکه این پارادوکسها را در بستر تضادهای اجتماعی برساخته از شکاف سنت و مدرنیته نیز روایت میکند، حتی اگر این یک روایت ناخودآگاهانه باشد. بااینحال «والسی برای تهران» نوعی مستند موسیقیشناختی است که فارغ از سویههای شناختی و انتقادیاش، میتواند بسیاری از مخاطبان ناآشنا با این سبک موسیقایی را متوجه خود کرده و قابلیتهایی را که در آن وجود دارد، در معرض قضاوت عمومی بگذارد. کاش فیلمساز با ارجاع و اشاره به تئاترهای خیابانی به روایت تطبیقی و قیاسی این دو مقوله هنری میپرداخت تا روشن شود بخشی از ناکامیهای گروه والسی و هر گروه دیگر موسیقایی به دلیل خوانشهای معرفتی و ایدئولوژیک درباره موسیقی است که البته مستند «بزم رزم» به شکل مطلوبی به این مقوله پرداخته است. «والسی برای تهران» اگرچه بار روایت خود را بیشتر بر دوش دیالوگ و نریشن میگذارد و این ضعف آن است، اما به موضوع و چالشهای آن از منظر خود گروه نگاه میکند که این زاویه دید با همدلی بیشتر مخاطب همراه میشود.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود