سینماسینما، حسین آریانی
«یهوا» درامِ زنانه آرام، جمعوجور، کوچک و البته درگیرکننده و تاثیرگذاری است. تاثیرگذاری فیلم اما برخاسته از تنش و حادثهپردازی فزاینده و از جنس هیجانات مرسوم سینمایی نیست. آناهید آباد بهخوبی موقعیتِ داستانی باورپذیر و تاثیرگذاری را برگزیده؛ و قصهاش را در نهایت سادگی و وقار و بدون جلوهگریهای مرسوم برایمان تعریف میکند.
جذابیت اصلی را اما باید در شخصیت اصلی فیلم و شخصیتپردازیاش جستوجو کرد. شخصیتِ ملموس و درگیرکننده یهوا، تماشاگران (اعم از زن و مرد) را به عنوان یک انسان و نه فقط یک زن، به همذاتپنداری فرا میخواند و بهخوبی با خود همراه میسازد.
بخش مهمی از شخصیتپردازی یهوا مرتبط با زندگی گذشتهاش است. البته ما در فیلم چیزی از گذشته او به طور مستقیم نمیبینیم. در فیلم برخی از اطلاعاتِ مهم و کلیدی زندگی یهوا مثل قصه عشق او، آشفتگی و پریشانیاش از کشته شدن همسرش در جنگ، بارداری و استیصال و ازدواجش با همسر دومش برای حفظ آبرو، اختلاف آنها و سپس جریان مرگ همسرش و کشمکش او و خانواده همسر مردهاش بر سر حضانت ناره (دخترش)، هیچکدام را مستقیما نمیبینیم، و همه این اطلاعات در قالب دیالوگ به مخاطب منتقل میشود.
اگر این اطلاعات به شکلی مستقیم مثلا در قالب فلاشبک برای تماشاگر به نمایش درمیآمد و نمایش مستقیمِ چالشهای زندگی یهوا، هر چقدر هم که کنترلشده و بدون اغراق انجام میگرفت، باز هم این امکان وجود داشت که درد، رنج و مظلومیت او، از تصویر بیرون بزند، یا اینکه فیلم، ناخودآگاه و ناخواسته به ورطه سانتیمانتالیسم یا حتی به دام شعارهای دمدستی و سطحی فمینیستی بیفتد. آمیختن بیملاحظه و افراطی مشکلات یهوا به جنسیتش، تصویرِ یک قربانی ترحمانگیز و محتاج دلسوزی را از او میساخت، که این هم خود به نوعی تحقیر و ظلم مضاعفی به شخصیتی چون یهوا به عنوان یک زن بود.
مسئله دیگری که پیرایههای ملودراماتیک را از فیلم و شخصیت یهوا دور میسازد، شخصیت قوی و ثابتقدم اوست. و البته روشن است که این سخن نگارنده هرگز به این معنی نیست که یک بار دیگر با شخصیتی تکبعدی و غیرواقعی زنی با ارادهای پولادین و اغراقشده روبهرو هستیم که احساس ترس، اضطراب، تردید و تزلزل برایش هیچ معنایی ندارد. خیر. یهوا همه این احساسات را در فیلم برای لحظاتی به عنوان یک انسان متعارف و معمولی تجربه میکند، و البته خوشبختانه بدون هیچ پیرایه تحمیلی و اغراقشدهای از اراده و قدرتی خللناپذیر، یا برعکس بدون رنگ و لعابی از مظلومنمایی سوزناک و اشکانگیز.
اطلاعات مربوط به گذشته یهوا به صورتی کاملا تدریجی در طول فیلم به تماشاگر داده میشود. انتقال برخی از اطلاعات کلیدی حتی به اواخر فیلم موکول شده است. اطلاعاتی مثل چگونگی شکلگیری رابطه عاشقانه و سپس ازدواجش و اینکه دخترش در حقیقت ثمره ازدواج او با همسر اولش است. این تمهید پخش کردن اطلاعات در سراسر فیلم یکی از عواملی است که جذابیت فیلم را تا پایان حفظ کرده است؛ چراکه تماشاگر را تا پایان برای درک و فهم کامل داستان، کنجکاو و مشتاق نگه میدارد.
«یهوا» فیلمی درباره موقعیت دشوار یک زن، مفهوم تردید، و درنهایت توانایی روبهرو شدن او با واقعیتهای زندگی است. گویی یهوا با بازگشت به روستا- در نقطهای پَرت، ناشناخته، ملتهب و رستاخیزگونهای در قرهباغ- یک بار دیگر به نقطه آغاز بازگشته تا دوباره با خود روبهرو شود.
به همین دلیل یهوا در پایان فیلم دیگر آن یهوای ابتدای فیلم نیست. شخصیت او در طول فیلم به گونهای تدریجی و قابل باور دچار تحول میشود، و سرانجام مفهوم راهگشا و رهاییبخش برای یهوا پذیرش این واقعیت است که عشق نهتنها مایه شرمندگی و بیآبرویی نیست، بلکه تجربهای یگانه، قابل احترام و انسانی است، و اتفاقا زمانی فرد دست به عملی در ضدیت با اخلاق و انسانیت میزند که برای حفظ آبرو یا به هر دلیل دیگری عشقش را پنهان یا کتمان میکند، درنتیجه بیشترین آسیب را متوجه خود میکند و گاه گرفتار تبعات جبرانناپذیری میشود.
تصمیم پایانی یهوا با اینکه با کلیشههای اخلاقی و عرفی جامعه پیرامونش همخوان نیست و البته به زندانی شدنش هم میانجامد، ولی تلخ و ناراحتکننده نیست. چراکه او سرانجام به هدف اصلی خود، یعنی رهایی ثمره عشقش- ناره- میرسد؛ چه باک که این آزادی به بهای اسارتش به دست آمده باشد، و افشای رازش بهانهای برای یاوهگویی یاوهسرایان شود.
خوشبختانه آناهید آباد با وجود منتقل کردن چنین مفاهیم انسانی و زیبایی هرگز سینما را با کلاس اخلاق اشتباه نمیگیرد. دیدگاه بیپیرایه و انسانی آباد به شخصیت یهوا قابل ستایش است.
آناهید آباد با اینکه با «یهوا» برای اولین بار فیلمسازی را تجربه میکند، اما در سینمای ایران چهره ناشناختهای نیست. او سالهاست دستیار کارگردانهای مطرحی چون علیرضا داوودنژاد، همایون اسعدیان، کمال تبریزی، احمدرضا درویش، ابوالفضل جلیلی و واروژ کریم مسیحی بوده است. و چه خوب که حاصل تجربهاندوزی طولانی و پرثمر آباد- هر چند کمی دیر- ولی به خلق چنین فیلمِ اولِ دیدنی، قابل احترام و دلپذیری انجامیده است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- «یه وا» بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در جشنواره ایتالیایی شد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز