سینماسینما، پریسا الیاسی*
آمار فیلمهای اقتباسی در سینمای ایران با توجه به ظرفیت بالای ادبیات داستانی در کشور، آنچنان که باید چشمگیر نیست. اگرچه با یک نگاه اجمالی به لیست فیلمهای اقتباس شده از داستانهای ایرانی به نمونههای درخشانی برمیخوریم؛ فیلمهایی مانند تنگسیر، درخت گلابی و داش آکل. فیلمهای اقتباسشده از داستانها و نمایشنامههای خارجی از لحاظ تعداد، بیشتر هستند؛ فیلمهای درخشانی مثل ناخدا خورشید، شبهای روشن، سارا، اینجا بدون من و… اما با همهی اینها باز هم تعداد کل آثار اقتباسی در سینمای ایران، به ویژه در سالهای اخیر به اندازهای نیست که بتوان به عنوان یک جریان مستقل به آنها نگاه کرد.
جدیدترین اثر اقتباسی در سینمای ایران فیلم «بیهمه چیز» ساختهی محسن قرایی است. قرایی در سومین فیلم خود به سراغ نمایشنامهی «ملاقات بانوی سالخورده» اثر فریدریش دورنمات رفته و توانسته با یک اقتباس درست، فیلم موفقی بسازد. پیرنگ اصلی داستان در فیلم حفظ شده و با تغییراتی اندک، ایرانیزه و برای مخاطب ایرانی باورپذیرتر شدهاست.
«بیهمه چیز» داستان زنی به نام لیلی (لیلا) نظریان را روایت میکند که بعد از سالها به روستای محل زادگاهش برمیگردد و حضورش در آنجا، به دلایلی باعث بلبشو میشود و نظم و آسایش روستا را به هم میزند.
لیلی نظریان، همان کلارا زاخانسیان، شخصیت اصلی نمایشنامهی «ملاقات بانوی سالخورده» است که تغییراتی در شخصیتپردازیاش اعمال شده است. لیلی از کلارا جوانتر است و برخی از ویژگیهای شخصیتی او را ندارد. او مانند کلارا هوسران، پوچ و افادهای نیست. درخشانترین تغییری که در فیلمنامه نسبت به نمایشنامه ایجاد شده است، پررنگ کردن احساس و عواطف مادری در فیلم است که باعث همدلی و درک بیشتر مخاطب ایرانی میشود؛ چرا که مفهوم مادری در هیچ فرهنگی به اندازهی فرهنگ ایرانی قوی و احساساتبرانگیز نیست.
هدیه تهرانی با آن چهرهی سرد و مغرور، درستترین انتخاب برای نقش لیلی بود و بازی خوبش این نکته را اثبات میکند. نمیشود از «بیهمه چیز» گفت و از بازی درخشان و متفاوت باران کوثری نگفت. باران کوثری یکی از بهترین بازیهایش را در این فیلم به نمایش گذاشتهاست. هادی حجازیفر مثل همیشه درخشان ظاهر شده. پرویز پرستویی در نقش امیرخان همان پرویز پرستویی همیشگی است؛ خوب است اما نه لزوما متفاوت!
موضوع اصلی فیلم اگرچه در رابطه با انتقام است اما موضوع مهمتری در زیر متنش جریان دارد. افتادن وسوسه به جان آدمها! آخر آدمها اهل معاملهاند. یکی زودتر به وسوسه میافتد و یکی دیرتر! وسوسه، نقطهی قوت داستان و موضوعی است که لحظه به لحظه باعث بالا رفتن تنش و هیجان در فیلم شده و مخاطب را تا پایان با شخصیتها همراه میکند.
یکی از اشکالات فیلمنامه، ضعف در پرداخت شخصیت امیرخان است. شخصیت امیرخان طوری طراحی شده که مخاطب طرف او میایستد. شخصیت امیرخان بیش از اندازه سفید پیریزی شده و صاحب اثر جای درستی نایستاده و این باعث احساسی شدن مخاطب و عدم قضاوت بیطرفانهی او میشود.
فیلم مکان جغرافیایی مشخصی ندارد و به برههی تاریخی آن، تا حدودی اشاره شده است که البته داستان طوری طراحی شده که نیازی هم به تاریخ و جغرافیای مشخصی ندارد؛ چرا که موضوع فیلم و مباحث مطرح شده در آن، موضوعاتی هستند که برای هر تاریخ و هر جغرافیایی قابلیت طرح شدن دارند. همانطور که فریدریش دورنمات، نویسندهی سوییسی این نمایشنامه را در دههی پنجاه میلادی در اروپا نوشت!
پایانبندی فیلم، تغییر بزرگ دیگری است که نسبت به نمایشنامه ایجاد شدهاست که از قضا تغییر بسیار خوبی است و یکی از سکانسهای درخشان فیلم را در پایان آن رقم زده. تجمع مردم در میدان روستا و گریه و زاریشان، پارادوکس عجیبی را شکل دادهاست. سکانس، سکانس آشنایی برای همهی ببیندگان فیلم است و بعید است کسی این سکانس را ببینید و درکی از آن نداشته باشد!
*فیلمنامهنویس
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- انتقاد تند پرویز پرستویی از تهیهکننده فیلم «بی همه چیز»/ حیف که خستگی کار در تنمان ماند
- ستارههای هوای ابری/ نگاهی به فیلم «بی همه چیز»
- هدیه تهرانی، نامی در بین مشاهیر بازیگری دنیا/ کوتاه درباره «بی همه چیز»
- فیلمفارسیسازی/ نگاهی به فیلم «بی همه چیز»
- روایت سید رضا صائمی و افشین علیار از فیلم «بی همه چیز»/ این فیلم ما را به تامل در رفتارهای خودمان وا میدارد
- «بی همه چیز»؛ دوگانه عشق و نفرت
- هویت فروپاشیده/ نگاهی به فیلم «بیهمه چیز»
- بی همه چیز همه چیز تمام/نگاه روزنامه رسالت به فیلم بی همه چیز
- حق انتخاب یا حق زندگی/ نگاهی به فیلمهای «دومینو»، «خونریزی» و «بیهمه چیز»
- گفتوگوی تصویری اختصاصی سینماسینما با جواد نوروزبیگی، تهیهکننده فیلم «بیهمه چیز» (بخش دوم)/ برداشتهای متفاوت از فیلم، نشانه موفقیت آن است
- گفتوگوی تصویری اختصاصی سینماسینما با جواد نوروزبیگی تهیهکننده «بیهمه چیز» (بخش اول)/ حوزه هنری خواستهای داشت که به پایان فیلم آسیب میرساند
- ابتذال سرنوشت محتوم رقابت بین هدیه تهرانی و پارسا پیروز فر
- گزارش از گیشه فیلمهای روی پرده/ فروش نیممیلیاردی «بیهمه چیز» در آخر هفته
- در جلسه شورای صنفی نمایش، زمان اکران پنج فیلم مشخص شد
- براساس اطلاعیه شورای صنفی نمایش، چهار فیلم جدید به سینماها میآیند
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود