پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

سینماسینما، فریبا جمور؛

سریال «سرزمین اوباش» (MobLand) درامی تاریک و لایه‌لایه از مناسبات جنایت‌سازمانی در دل یک ساختار مافیایی است که با بهره‌گیری از بازی‌های قوی (به‌ویژه تام هاردی و هلن میرن) و فضایی پرتعلیق، فراتر از یک سریال سرگرم‌کننده ظاهر می‌شود. آنچه این اثر را به موضوعی قابل‌مطالعه برای حوزه نظری بدل می‌کند، نحوه بازنمایی قدرت و خشونت در دل شبکه‌های انسانی و ساختارهای اجتماعی است.

در نگاه میشل فوکو، قدرت نه امری متمرکز و عمودی، بلکه شبکه‌ای افقی از مناسبات میان عاملان اجتماعی است که از طریق دانش، نظم، و مراقبت بدنی اعمال می‌شود. در «MobLand» این تصور به‌خوبی بازتاب یافته است. قدرت در این جهان نه صرفاً در دست رئیس خانواده، بلکه در تعامل پیچیده‌ای میان شخصیت‌ها توزیع شده است.

شخصیت «هری دا سوزا»، مأمور بی‌سر و صدای حل بحران‌ها، نمونه‌ای از اعمال قدرت از طریق حضور نامرئی است. او با حداقل کلمات، اما بیشترین تاثیر، ساختار مافیایی را در ثبات نگه می‌دارد. از سوی دیگر، «میو هریگان» با اتکای هوشمندانه به اطلاعات، کنترل عاطفی و استراتژی‌های نمادین، نشان می‌دهد که چگونه قدرت از طریق سازوکارهای روانی و جنسیتی نیز اعمال می‌شود. در دنیای «MobLand»، قدرت نه در سلاح، بلکه در زبان، نگاه، و سکوت مستقر شده است؛ امری که به‌تمامی در امتداد تحلیل فوکو از «قدرت/دانش» قرار می‌گیرد.

اسلاوی ژیژک، فیلسوف معاصر اسلوونیایی، خشونت را محدود به اعمال فیزیکی نمی‌داند. او بر آن است که خشونت واقعی در دل نظم نمادین و ساختارهای به‌ظاهر عادی جاری است؛ خشونتی که با عنوان «خشونت نمادین» یا «ساختاری» از آن یاد می‌کند. «MobLand» دقیقاً چنین خشونتی را بازنمایی می‌کند: خشونتی که کمتر به گلوله و شکنجه وابسته است و بیشتر به نظامی وابسته است که انسان‌ها را در نقش‌هایی ناگزیر فرو می‌برد.

خیانت پدر به فرزند، دستور قتل بی‌احساس همکار قدیمی و تعلیق مدام میان وفاداری و بقا، نشانگر خشونتی‌اند که در دل مناسبات مافیایی نهادینه شده است. این خشونت، درون‌ماندگار و سیستماتیک است؛ خشونتی که افراد را مجبور به انتخاب‌هایی می‌کند که پیشاپیش تباه شده‌اند. همان‌طور که ژیژک اشاره می‌کند، خطرناک‌ترین خشونت، آن خشونتی است که دیگر به چشم نمی‌آید، چون قانون، خانواده، و «نظم» آن را مشروع جلوه داده‌اند.

«MobLand» را می‌توان به‌عنوان نمایشی تمام‌عیار از نحوه کارکرد قدرت و خشونت در جهان مدرن فهمید؛ جهانی که در آن سلاح‌ها شاید خاموش باشند، اما بدن‌ها و روان‌ها در تیررس‌اند. از این منظر، سریال نه‌تنها یک تریلر جنایی موفق، بلکه نمونه‌ای سینمایی برای تأملات نظری پیرامون ساختار، نظم، و خشونت است.

در زمانی که مخاطب بیش از همیشه از خشونت آشکار خسته شده و به درک پیچیدگی‌های خشونت پنهان نیاز دارد، آثاری چون «MobLand» با عبور از سطح، امکان چنین تاملی را فراهم می‌آورند