سینماسینما، منیژه بهارلو:
فیلم با گزاره آشنایی در ذهن مردم آغاز شده است؛ رشوه یا اصطلاحا تلکه کردن دستفروشها از سوی شخصیت اول روایت، که یک مأمور «سد معبر» شهرداری تهران است. و در ادامه به بلندپروازی این شخصیت و تداوم دوگانگی این اندیشه با موضوع حفظ خانواده پرداخته شده است.
سعید روستایی به عنوان فیلمنامهنویس در این فیلم مطرح است. فیلمنامهنویسی که در نخستین تجربه کارگردانی و فیلم «ابد و یک روز»، با نوع نگاهش به جامعه آشنا شدهایم. وی بظاهر خانوادههای جنوب شهر یا پایین دست اجتماع را در ترکیبی از سلامت و تلاش و درگیری ناخواسته با آسیب اجتماعی میداند. در فیلم خودش، اعتیاد را در حالی در کاراکتر نوید محمدزاده گذاشته که او هم به سلامت خانواده توجه داشت و در فیلمنامه این فیلم، سابقه مشروب خواری را در حامد بهداد در حالی قرار داده که بسیار مشتاق برقراری سلامت خانواده است. و البته این موضوع را نمیشکافد که چگونه همه خانواده در سلامت هستند و این عضو موردنظر، به یکی از معضلات اجتماعی، آلوده است و با مصائبش دست به گریبان. در فیلم «سد معبر»، در انتهای فیلم گفته میشود قاسم سابقه مشروب خواری داشته؛ اما نمیگوید که چگونه و چرا نرگس، هشت سال به پای این زندگی مانده است، در حالی که در بخشهای گوناگون داستان نشان داده شده که عصبی است، درگیری ایجاد میکند، متهم به رشوه گرفتن است و البته بلندپروازی بیپشتوانه دارد. یعنی شخصیتی در داستان است که علت کاریزما بودنش برای همسرش، باز نمیشود! همانطور که مشخص نمیشود چرا برای خانوادهاش هم حکم عقل کل و راهبر را دارد و همه مطیع حرفها و طراحیهای او هستند! جالب است که حتی برادرزن دربرابر درخواست قاسم برای انتقال ۸۰ میلیون تومان سهمالارث نرگس، مقاومتی ندارد و بعد از واریز آن، به خواهرش خبر میدهد!
در این داستان، ذهنیت عقوبت شدن برای خوردن مال دیگران، بکرات در بخشهای گوناگون مطرح میشود اما بجز شخصیتی که جدی معتقد بود (با بازی نادر فلاح) و خواست از ذهنیت برداشتن مال دیگران برگردد، برای کسی دیگر عقوبتی جدی جز چند صحنه عصبانیت و درگیری لفظی، نشان داده نمیشود. نه برای قاسم و نه دوستش که پیشنهاد میدهد دلارها را به کار بگیرند. انگار فقط نادرفلاح به خاطر ۲۴ ساعت تأخیر در بازگرداندن مال مردم باید آن گونه عقوبت میشد و شاید هم او را آنچنان در جراحت بردیم تا کسی دیگر به فکر این مباحث اعتقادی بنیانی نیفتد! پدر قاسم هم که مرتب گفت استخاره کردم و خوب نیومد، دربرابر لفاظی و حاضرجوابی قاسم کوتاه آمد و به پای امضای سند آمد. در سینما که مدعی هستیم در بازنمایی روابط اجتماعی و نشان دادن نواقص به تصویری اصولیتر از زندگی میرسیم، در این فیلم و برای این نقیصه خوردن مال دیگران، بی خیال واژه استخاره که مبنای دینی دارد، در عرف روابط اجتماعی چه پاسخ و راهکاری در فیلم بود؟ هیچ! چون در انتهای فیلم و در دو سکانس آخر، نرگس به ادامه زندگی پرداخت و قاسم هم با گفتارش به بیننده رساند که در پایان بظاهر باز روایت، او به بازنگرداندن آن پول، معتقد است.
فیلم از چند جهت، تجربههای آشنایی در بازی گرفتن و طراحی صحنه داشت. جدا از بازیگری محسن کیایی که تکرار چند تجربه سینمایی او بود، انتخاب حامد بهداد و باران کوثری برای چنین نوع کشمکشی از روایت، ما را با کمترین تفاوتی به یاد فیلم «هفت ماهگی» انداخت و البته تمهید انتخاب شغل دوخت لباس عروس برای نرگس، «سارا»ی مهرجویی را بازآفرینی کرد. در هر دو مثال پیشتر به نمایش درآمده و البته فیلم «سد معبر»، زن در موضع ضعف ولی ماندگار در زندگی توصیف شده است، همانطور که اخیر در «لیلا» برایمان مجددا یادآوری شده است. اگر این ویژگی زن ایرانی است، دیگر اندیشه شورش در کاراکترهای زن در سینمای ایران را باید تجربهای وارداتی دانست!
نکته آخر درباره این فیلم، به شغل کاراکترهای فیلم بازمیگردد: مأموران سد معبر شهرداری. بنا بر تجربه ذهنی همه ما، شغلی پر از درگیری و نیازمند بیرحمی در برخورد با دستفروشانی است که عمدتا از سر ناچاری به این کار روی آوردهاند. بنابراین وقتی پدر نرگس، داماد با سابقه مشروبخواریاش را با توصیه یا هر روشی، به این مجموعه کاری معرفی کرده، باید بپذیریم که میدانسته چه کسی را برای چه شغلی معرفی کرده است. نرگس هم میداند ذاتا شوهرش چگونه است. بنابراین موضوع خرید خانه و رفتن از این منزل بهانه کاملی برای روایتی نبود که در ادامه به فشار روانی برای لغو معامله کامیون یا انداختن جنین برسد. تنها میماند این وسط شهرداری که واقعا همه نیروهای رفع سد معبرش، با این نوع سابقه اخلاقی، در جامعه به حرکت درمیآیند، که تجربه ذهنی ما نشان میدهد، گزاره قابل تأملی برای پذیرش این احتمال است.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- با بازی لیلا حاتمی و حامد بهداد؛ «پیر پسر» برگزیده روتردام شد
- «متری شیش نیم» در میان آثار سال سینمای بریتانیا
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «شیر شاه» با صدای باران کوثری
- «گیج گاه» نامزد سه جایزه جشنواره پالرمو شد
- گفتگو با عادل تبریزی کارگردان «گیجگاه»/ سینمای ایران هیچ مراقبتی از هنرمندان واقعی خود نمیکند
- واکنش فراگیر رسانههای فرانسه به حکم صادر شده برای سعید روستایی
- اکران «شهر خاموش» در سینماهای فرانسه
- حامد بهداد و رضا کیانیان از یک «استاد» گفتند
- نمایش ویژه «دونده» در یک جشنواره فرانسوی
- تقدیر ویژه پالم اسپرینگز از فیلم کوتاه ایرانی
- سعید روستایی رئیس هیات داوران یک جشنواره فرانسوی شد
- «قهوه ترک» از سوم خرداد به فیلمنت میآید/ معرفی بازیگران سریال
- این فیلم واقعا شما را ترسانده است!/ نگاهی به فیلم «برادران لیلا»
- تلخ، جسور و عصیانگر/ نگاهی به فیلم «برادران لیلا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- ده جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان» ایرانی/آمریکایی
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»