سینماسینما، ندا قوسی:
به ضرس قاطع «بوف کور» صادق هدایت از مهمترین و بهترین آثار سورئال ادبیات جهان است که علاوه بر تاثیر زیاد بر آثار ایرانی، نشانههای آن را بهوفور میتوان در ادبیات غیرایرانی نیز یافت. این رمان عجیب که به سال ۱۳۱۵ به رشته تحریر درآمده، ویژگیهای منحصربهفردی دارد که خواننده را میان دنیایی واقعی و غیرواقعی به چالش میکشاند؛ شیوه داستانپردازی آن فراواقعگرایانه است و بهخوبی ذهن و دنیای خیال را همپای واقعیت نقل میکند. این شکل از روایت در حیطه ادبیات یا نقاشی دستی باز و فراخ دارد، اما به مرور در سینما نیز جایگاهی قابل اعتنا برای خود یافته است و از طریق آن وهم و خیال که تعلق به ساحت ذهن انسان دارد و در دنیای واقعی امکان ادراک آن نیست، روی پرده جادویی سینما جریان مییابد و به واسطه آن مشاهدهگر جهانی میشویم که منحصرا برای هر فردی معنای خاص خود را مییابد. ازجمله بهترین و مهمترین نمونههای سینمایی ایرانی که اتفاقا نویسنده و کارگردان آن اذعان دارد تاثیر بسیاری از رمان مشهور «بوف کور» گرفته است، فیلم «هامون» داریوش مهرجویی است؛ فیلمی که در آن انسان گمگشته در دنیای مدرن، تلاش میکند با اتصال به عقاید و آرای سنتی و پیشین راهی بیابد برای یافتن خویش، مجالی برای اینکه بداند «به کجای این شب تیره بیاویزد قبای کهنه [و کپکزده] خود را». آثار سینمایی دیگری نیز با تمهای مشابه در سینمای ایران ساخته شدهاند، اما هیچکدام تاثیرگذاری این فیلم را نداشتهاند، چراکه نوع بیان و گویایی چندوجهی «هامون» از هر لحاظ مثالزدنی است.
حسین کندری، کارگردان جوان ایرانی، در سال ۱۳۹۴ فیلمی ساخته به نام «اینجا کسی نمیمیرد». او از همان ابتدا تلاش کرده دنیایی فراتر از واقعیت را در کنار صحنههایی واقعی برای تماشاگر به تصویر بکشد. فیلم که با تصویر جادهای مارپیچ و خاکی شروع میشود، ذهن را به سوی سینمای زیبای زندهیاد کیارستمی میبرد – هنوز خیلی سخت است بپذیریم که نابغه سینمایی کشورمان را با پیشوند «زندهیاد» خطاب کنیم- که شاید همچون بسیاری تاثیر گرفته باشد از بزرگترین مولف سینمای ایران. اما معالاسف این اتفاق نمیافتد و بلافاصله شیوه داستانپردازی به شکلی دمدستی و سهلانگارانه به تصویر درمیآید؛ داستانی کشدار بدون ظرفیت لازم برای کشآمدنهای پیدرپی.
اشکان (هومن سیدی)، جوانی است که باید در بیغولهای ویران در یک بیابان دوران آموزشی سربازیاش را بگذراند، یکه و تنها، تا انتها، نه داستان جذابیتی ایجاد میکند برای آنکه بدانیم این جوان مبتلا به مالیخولیا بوده و هست و نه تصاویر کششی دارند تا پیگیر شویم دیدارهای اشکان با زن تنهای این ناکجاآباد، روژین (بهار کاتوزی)، به سرانجامی میرسد یا خیر. هومن سیدی در هیبتی تکراری که بهترین حالت آن را در فیلم «خط ویژه» دیده بودیم، میخوابد و بیدار میشود و اتفاقاتی را خواب میبیند و اموری را مثلا زندگی میکند و با روژین، زنی که لباس محلی دارد اما چهره و لهجهای کاملا شهری و نامربوط، گاهی مکالمه میکند و گاهی مشاجره. تنها کسی که این میان باورپذیرتر جلوه میکند، مافوق اشکان است (رضا بهبودی)؛ مردی که در ابتدا اشکان را با موتور به آن بیغوله میآورد و در انتها او را از همان جاده بازمیگرداند، کسی که گویی مسیری را که اشکان تازه شروع کرده، پیشتر پیموده است. رفتار دوستانه و در عین حال بالادست مآبانه او قابل تامل است و تنها صحنه فیلم که حسوحال وهم و خیال را بیشتر زنده میکند، صحنهای است که این مافوق با پیشبندی سرخ در حال اصلاح صورتش است و دقایقی بعد هم او را با صورتی تراشیده میبینیم؛ اینبار گویا در واقعیت. در میان پاس دادنها و احوالات بد اشکان، در کلبه روبهرویی اتفاقاتی میافتد نهچندان باربط؛ مثل دختربچهای که ظاهرا فرزند روژین است و ترسیده و هراسان، یا مردی با محاسن که در صحنهای کشته میشود و در صحنهای دیگر میکشد و…
درکل از همان ابتدا تا انتهای فیلم تماشاگرلاجرم به دنبال معنایی است تا بلکه از میان این اثر ملالآور ادراک کند، اما با کمال تاسف به چیز چندان مهمی دست نمییابد و تنها فکری که هنگام خروج از سالن سینما از ذهنش میگذرد، این است: «خب! که چه!»
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
آخرین ها
- کیانو ریوز در فیلم جدید روبن اوستلوند بازی میکند
- شب تئاتریها برای شمس لنگرودی
- معرفی یک کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- صحرا اسداللهی از جشنواره بیروت جایزه گرفت
- «شهرک» به «کازابلانکا» رفت
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟
- نیکی مظفری و بهنام شرفی همبازی شدند/ رونمایی از پوستر نمایش «مرگ با طعم نسکافه»
- راهیابی«پیچ تاریخی» به جشنواره بینالمللی فیلم مسکو
- ساخت مستند فرمانده لوطی ها آغاز شد