سینماسینما، منوچهر دینپرست
لئوناردو داوینچی گفته است: «هیچکس حق ندارد چیزی را عاشقانه دوست بدارد، یا از چیزی متنفر باشد بدون آنکه در مورد ذات و طبیعت آن دانشی دقیق و تمامعیار به دست آورده باشد.» بر این اساس، ما میتوانیم درباره زندگی و عاشقانهها با ایستادن در آستانه مرز صحبت کنیم. فیلم «شعلهور» به گونهای ما را در آستانه مرز قرار میدهد. از یک سو نمیتوانیم آن را دوست بداریم و از سوی دیگر، نمیتوانیم از آن متنفر باشیم. چراکه جهان فیلم پر از کشش و تضاد است.
«شعلهور» فیلمی پر از مضامین اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی و تا حدی پزشکی است. این فیلم توانسته مخاطب را تا آستانه هر کدام از مضامینی که در نظر دارد، سوق دهد، اما مخاطب دچار سردرگمی میشود که به کدام سوی این دایره پر از التهاب و کشش سوق پیدا کند. مردی که از اعتیاد در رنج است و برای رهایی از کشمکشهای خانوادگی به سیستان و بلوچستان سفر میکند تا راهی برای رهایی بیابد، دچار عشقی کاذب از جنس بیهودگی میشود. او با فرزند جوانش نیز دچار فراز و فرودهایی میشود تا گفتمان پدر و پسری در فیلم شکلی به خود بگیرد. از سوی دیگر، جهان فیلم پر از تصاویر اغواکننده و جذابی از مناطق سیستان و بلوچستان است که میتواند مخاطب را با خود همراه کند. شاید بتوان گفت کشمکش ذاتی که عمدا یا سهوا کارگردان در فیلم قرار داده، همین درگیری نظام بصری فیلم با رژیم معنایی آن است.
فیلم به جای آنکه در باب موضوعی خاص مدیحهسرایی یا قصهگویی کند، مخاطب را با موضوعی هدفمند اما با لایههای تودرتو همراه خود میبرد تا بتواند وضعیت فاجعهبار مردی را که از سر حقارت و نگونبختی از جنوب کشور سر درآورده و به سوی بهشتی کاغذی پرتاب شده، نشان دهد. کارگردان با خلق مضامین مختلف نهتنها آسیبشناسی اجتماعی را در جهان فیلم خود قرار داده، بلکه با ایجاد فردی نگونبخت اما در جستوجوی خوشبختی، معانی مختلفی را به مخاطب انتقال میدهد تا او خود تصمیم بگیرد که با نقش اول فیلم چه باید کند. فیلم بیش از هر چیزی به شکل دیوانهواری پازلهای مختلفی در کنار یکدیگر است تا منظومه آن را یکدست کند؛ منظومهای که میتوانست جذاب باشد، اما از جذابیت فقط تصاویر در اختیار مخاطب قرار گرفته است. تصاویری که احساس مخاطب را تحریک میکند و با تلقی رازآمیزی و هراسانگیزی نظام روحی مخاطب را با خود همراه میکند.
همین همراهی ما با تصاویر است که بیش از هر چیزی باید معنای فیلم را تاویل کنیم. آنچه از مضمون اخلاقی فیلم میتوان دریافت، این است که گویی فقر و سطح زندگی مردمی که کارگردان در فیلم روایت میکند، با سرشت و سرنوشت مرد فیلم ربطی مستقیم و اعجابآور دارد؛ ربطی که میتواند فضای فیلم را به سوی ما وارونه جلوه دهد، اما میتوانیم با ورود به جهان مادی فیلم آن را به دست آوریم. فیلم توانسته همان موقعیت آستانه را در خلق تصاویر نیز ایجاد کند. به گونهای که مرد نه متعلق به آنجاست و نه متعلق اینجاست. او در مرز این دو قرار گرفته و هر آنچه ما از صدا و تصویر آن به دست میآوریم، ما را در عدم قطعیتی قرار میدهد که نمیتوانیم آن را نتیجهبخش بدانیم.
فیلم بیش از هر چیزی متعلق به فضایی است که تصمیمگیری را برای مخاطب سخت میکند، که آیا با مضامین آن میتواند همراه و همسو شود، یا اینکه باید در فقدان تصمیمگیری ما نتیجهای ملالآور به دست آورد. «شعلهور» توانسته داستانی تودرتو را با مخاطب در میان بگذارد، اما رابطه اخلاقی شدن فیلم بیش از هر چیزی قابل تجربه به دیگری نیست. کارگردان «شعلهور» را در مقامی و جایگاهی قرار داده که مخاطب مفاهیم اخلاقی فیلم را بازتولید یا تقلید نکند، بلکه بر سر تایید یا تکذیب آن قرار گیرد تا پیوستگی آن مختل نشود. اغراقهای تصویری که در فیلم نهفته است، بر همین سیاق پیوستگی آن قرار گرفته تا ما درکمان از فیلم بیش از هر چیزی معطوف به نتایج اخلاقی آن باشد؛ نتیجهای که گویی مرد توانسته با هجرتی خودساخته و ردایی بر دوش در قامت عارفی عاجز ظاهر شود که دست از هر آنچه داشته و نداشته بشوید و خود را به سوی فردایی بیسرانجام رها کند.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی: وضعیت «قاتل و وحشی» تغییر نکرده/ پروانه نمایش فقط برای خارج از کشور
- ایرنا: فیلم سینمایی قاتل و وحشی تا تعیین تکلیف مالی توقیف شد
- تصویربرداری فیلم «قاتل و وحشی» متوقف شد
- کارگردانهایی که مشغول کارند
- از تنش تا پالایش/ نگاهی به فیلم «مغزهای کوچک زنگزده»
- من آشغالها را دوست دارم / نگاهی به فیلم «آشغالهای دوستداشتنی»
- افسون شده در هزارتوی خیال!/ نگاهی به فیلم «جنبل»
- هرکی اینجا بمونه، گم میشه!/ نگاهی به فیلم «دو لکه ابر»
- فیکشن بودن را فریاد بزن/ نگاهی به فیلم «گزارش فرار یوسفی»
- گمشده در هیاهوی شهر/ نگاهی به فیلم «پاسیو»
- چشمی و صد نَم جانی و صد آه/ نگاهی به فیلم «خانم یایا»
- بازی مافیا/ نگاهی به فیلم «گرگ بازی»
- گفتوگو با پوریا کاکاوند، کارگردان فیلم «گلدن تایم»/ شانسِ تازه کار
- بازی گرگ بازی/ نگاهی به فیلم «گرگ بازی»
- سوالهای بی جواب/ نگاهی به فیلم «خانم یایا»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- «نگین سیاه» محمدعلی سجادی بهترین انیمیشن جشنواره سنتمونیکا شد
آخرین ها
- «هیس» در فستیوال «روسکایا کلاسیکا» روی صحنه میرود
- کنایه کارگردان «آپاراتچی» به تبعات استفاده نکردن از تبلیغات ماهوارهای
- «گالیله» با ۳ اجرا ۳۰۰ میلیون فروخت
- کیانو ریوز در فیلم جدید روبن اوستلوند بازی میکند
- شب تئاتریها برای شمس لنگرودی
- معرفی یک کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- صحرا اسداللهی از جشنواره بیروت جایزه گرفت
- «شهرک» به «کازابلانکا» رفت
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
- میراث نفرینشده/ نگاهی به فیلم «پنجه آهنین»
- «استودیو جیبلی ژاپن» برنده دومین نخل طلای افتخاری جشنواره کن
- در برنامه «خط فرضی» مطرح شد؛ هنرمند اگر جهانبینی داشته باشد خفه نخواهد شد
- معرفی داوران دو بخش مستند و نماهنگ جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- اکران آنلاین غیرمنصفانه و ناعادلانه است/ چرا «کاپیتان» قربانی شد؟
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- محصول ۵۲ میلیون دلاری سینمای کره؛ ورنر هرتسوگ صداپیشه انیمیشن بونگ جونهو میشود
- قهرمانی مقتدرانه تیم ملی کشتی فرنگی در رقابتهای آسیایی با حمایت همراه اول
- «مجنون آن لیلی» هفته آینده روی صحنه میرود
- اولین حضور بینالمللی «چوپان» در یک جشنواره آلمانی
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- فیلمهای ۱۵ روز سینماگران کن معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در این بخش
- داوران بخش فیلمهای داستانی کوتاه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی معرفی شدند
- «آنیتا، گمشده در اخبار» بهترین انیمیشن کوتاه کلیولند شد/ واجد شرایط رقابت در اسکار
- در چهل و دومین دوره؛ «انگشت طلا» ۶ جایزه از جوایز فیلم هنگکنگ را برد
- مرور آثار داریوش مهرجویی در مسکو
- «تمساح خونی» ۴۰ روزه ۱۰۰ میلیاردی شد
- نگاهی به مینی سریال رژیم
- چرا فیلمهای نوستالژی دهه شصتی همچنان محبوب هستند؟