سینماسینما، محمد تقیزاده
سودای جهانی شدن مسئله مهمی است که شخص فرهادی و بعدتر سینمای او را تحت تاثیر قرار داده است و طبعا دستاوردهای مثبت و نقاط مبهم و تاریکی را نیز در کارنامه هنری وی رقم زده است. پرواضح است که اصغر فرهادی پس از موفقیت سه فیلم درجه یک خود یعنی «چهارشنبه سوری»، «درباره الی…» و «جدایی» که بیش از هر چیز در آخری نمود و جلوه داشت و برایش موفق به دریافت اسکار شد، مسیر فیلمسازیاش عوض شد و فیلمهایی چون «گذشته»، «فروشنده» و همین «همه میدانند» ماحصل همکاری فرهادی با کمپانی بینالمللی ممنتو و الگوی جدید فیلمسازی اصغر فرهادی است. اینکه فیلمسازی سودای جهانی شدن و شهرت و دیده شدن و امکانات و هزینه مورد نظر فیلمش را بهراحتی به دست آورد و دیگر به دنبال تهیهکننده و سرمایهگذار ندود و از عوامل درجه یک جهانی در فیلمش استفاده کند، خواسته هر فیلمساز جاهطلب و خواهان پیشرفتی است، ولی مسئله کیفیت و شناخت از میزانسن جدید و فرهنگ و منش جدید است که معمولا به اثر هنری ضربه میزند و آن را از مسیر رو به رشدش منحرف میکند. نمونه جهانی این انحراف از مسیر در تاریخ سینما کم نیست: در نظر بگیرید تام تیکور آلمانی و لوک بسون فرانسوی را که شاهکارهای ابتداییشان همچون «بدو لولا بدو» و «حرفهای» تا چه حد نزد منتقدان عام و خاص جلوه داشت و پس از چهره شدن و جذب در سینمای جهانی و صنعت هالیوود تا چه حد سینمای هنری و داستانگویشان به مخاطره افتاد و کیفیت کارشان متزلزل شد. از جنبه دیگر فیلمسازان شهیر و صاحب سبکی هم بودند که تا آخر عمر به فرهنگ و فضایی که در آن تنفس کردند، وفادار ماندند و نهتنها از محبوبیت و شهرتشان کاسته نشد، بلکه به فیلمسازان مولف و ماندگاری در تاریخ سینما بدل شدند. نمونه قابل تصور این جریان آکیرا کوراساوا و یاشیرو اوزو هستند که با وجود پرداخت به سینمای بومی و ملی و ساده خود، به جهت استانداردهای بالای فیلمسازی و غریزه ذاتی هنری و داستانگویی نهتنها به آن معنی به سیستمهای عظیم فیلمسازی و کمپانیها نپیوستند، بلکه اصالت و وفاداری به سینمای مورد علاقه و قابل شناخت خود را حفظ کردند و همین سبب پیروزی و ماندگاریشان شده است.
اصغر فرهادی در «همه میدانند» کماکان استراتژی فیلمسازی خود در چند فیلم قبلی را پی گرفته و تغییرات نهچندان زیادی در این پلن کلی ایجاد کرده است. فیلم «همه میدانند» مانند «فروشنده»، «درباره الی…» و چند فیلم دیگر خیلی دیر شروع میشود و در دقیقه سیویکم فیلم است که شاهد اتفاق مهم و گم شدن دختر و تکاپو و تلاش خانواده برای نجات او میشویم و در طول این نیم ساعت با شخصیتهای متعدد فیلم آشنایی مختصری پیدا میکنیم که گاهی اطلاعات ریز و درشت فیلمساز در روند فیلم بسیار موثر واقع میشود. ولی سوال اصلی این است که آیا نیم ساعت زمان زیادی برای این معرفی و مقدمه نیست و نمیتوان با اصلاح خیلی از موقعیتهای زاید خیلی زودتر و سریعتر به داستان فیلم ورود کرد؟
استراتژی مهم دیگر فرهادی که در «همه میدانند» نیز تکرار شده است، پنهان کردن و نشان ندادن اتفاق اصلی فیلم، یعنی ربودن دختر نوجوان، است. به یاد بیاورید لحظه گم شدن الی در فیلم «درباره الی…»، لحظه هل دادن راضیه به دست نادر در «جدایی نادر از سیمین» و لحظه تجاوز به رعنا در فیلم «فروشنده» و حتی نحوه آشنایی و رابطه حمید فرخنژاد و پانتهآ بهرام در فیلم «چهارشنبه سوری» را که همگی شاهد این مدعاست که اتفاق اصلی فیلم بهعمد ازطرف فیلمساز حذف میشود و همین حذف عمدی سبب ایجاد تعلیق و کشمکشی برای جلو بردن تریلر بهظاهر معمایی فیلمساز میشود که در انتها تماشاگر را سرخورده و ناامید میکند. به یاد بیاورید در این فیلم اتهامی که پدر ایرنه دچارش شد، چقدر ساختگی، وقتگیر و نسبتا زاید بود که ماحصل نشان ندادن صحنه دزدی بود، چراکه در صورت تماشای چنین لحظهای از طرف تماشاگر خیلی از این اتهامات و واکنشها بیمعنی مینمود و فیلمساز لاجرم مجبور به حذف آنها میشد.
درنهایت کشمکشها و اتفاقات و ابهامات متعدد و پرتعلیق فیلم به نتیجه چندان جذابی ختم نمیشود و مانند آنچه در فیلم قبلی فیلمساز شاهدش بودیم (فروشنده)، مجموعه اتفاقات و رویدادهای مهندسیشده در فیلمنامه بیشتر در طول فیلم تماشاگر را به طور جعلی و ناعادلانه درگیر میکند و پس از تماشای فیلم محلی از اعراب و تفکر و ماندگاری در ذهن او به جا نمیگذارد،گویی فیلمساز با تسلط بر فیلمنامهنویسی و ابزارها و المانهای آن چنان ماهرانه تماشاگر را سرگرم فیلم خود میکند که شعف و لذتی غیرقابل وصف و در حد شاهکار نصیب مخاطب میگردد، ولی به محض پایان فیلم آنچنان خرواری بر سر او در طول بیش از دو ساعت تماشای فیلم نصیبش میشود که تماشای چنین تریلر نفسگیری را برایش ناخوشایند و بیهدف مینمایاند. حال باید دید این ابهام به سبک فرهادی چقدر به تعلیقهای نگرانکننده استاد دلهره سینما، آلفرد هیچکاک، شبیه است و گذر زمان و تماشای فیلمهای متعدد میتواند اثباتکننده و نشانگر این روند باشد، چراکه هیچکاک بزرگ بیش از ۸۰ فیلم در کارنامه خود دارد و هنوز که هنوز است، فیلمهایش جذاب و غیرقابل پیشبینی مینماید. ولی به نظر میرسد تم و الگوی فیلمسازی اصغر فرهادی حداقل برای مخاطبان وطنی تا حد زیادی قابل پیشبینی و حدس است و رویکرد مهندسی فیلمنامه به دست استاد فرهادی پس از همین دو سه فیلم اخیرش برای تماشاگر تا حد زیادی قابل شناسایی و پیشگویی شده است و «آینده» بهتر میتواند درباره تغییر روش و استراتژی فیلمساز جهانی و همکاری او با کمپانیها و ترسیم روش او در داستانگویی و سرگرمیسازی مخاطب قضاوت کند و نظر دهد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- دعوت هندیها از اصغر فرهادی
- با حکم دادگاه؛ «قهرمانِ» فرهادی تبرئه شد
- جشنواره بلگراد به اصغر فرهادی جایزه داد
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره بلگراد
- اصغر فرهادی: دیگر قصد فیلمسازی در ایران را ندارم
- جایگاه اول برای «اسپایدرمن»؛ ۱۰۰ فیلم برتر سونی پیکچرز به مناسبت صدسالگیاش/ «جدایی» پنجم شد
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- اصغر فرهادی به آلپ میرود
- «شهر زیبا»ی فرهادی به آمریکای شمالی رسید
- اصغر فرهادی در لسآنجلس فیلم میسازد
- رئیس آکادمی سینمای اسپانیا: فرهادی کارگردانی کاملا متفاوت، سنجیده، نوگرا و در عین حال کلاسیک است
- آکادمی فیلم اسپانیا از اصغر فرهادی تجلیل میکند
- اصغر فرهادی در یک فیلم جشنواره کن/ «اتاق ۹۹۹» و سوالی کلیدی درباره سینما
- بازنده این بازی متأسفانه اصغر فرهادی بود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای پنج فیلمنامه
- محمد یغمایی با «شورش ذهن» به عمارت نوفل لوشاتو میآید
- احیای ناپلئون در کن/ نخستین نمایش جهانی نسخه ترمیمشده «ناپلئون به روایت ابل گانس» در جشنواره
آخرین ها
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد
- صدور پروانه ساخت غیرسینمایی برای ۴ فیلم کوتاه داستانی
- ادامه اجرای «سهخواهر» در تالار مولوی
- یک واقعگرای بیرحم؛ دل تورو درباره میازاکی چه نوشت؟/ سینماییهای فهرست تایم ۲۰۲۴
- راهیابی ۳ فیلم کانون به جشنواره بینالمللی کودکان لکنوی هند
- تمدید فراخوان دومین جشنواره ایده تا محصول صنعت ارتباطات
- فراخوان تأمینکنندگان گوشی همراه
- «هیس» در فستیوال «روسکایا کلاسیکا» روی صحنه میرود
- کنایه کارگردان «آپاراتچی» به تبعات استفاده نکردن از تبلیغات ماهوارهای
- «گالیله» با ۳ اجرا ۳۰۰ میلیون فروخت
- کیانو ریوز در فیلم جدید روبن اوستلوند بازی میکند
- شب تئاتریها برای شمس لنگرودی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- صحرا اسداللهی از جشنواره بیروت جایزه گرفت
- «شهرک» به «کازابلانکا» رفت
- در جشنواره فیلم کلاسیک؛ جشن ۳۰ سالگی «داستان عامهپسند»/ بازیگران گرد هم آمدند