«هفت معکوس» برای کارگردان آن حرکتی رو به جلو محسوب میشود.
سینماسینما، فریبا اشوئی:
«احساس میکنم همیشه توی زندگیم لبه یه پرتگاه وایسادم، دوست دارم بپرم پایین. ولی هیچوقت جرئتشو نداشتم، الانم ندارم… کاش میشد برگردم به عقب تا یه چیزایی رو درست کنم… ولی افسوس که غیرممکنه»! (نریشن آغازین فیلم)
شهروز جوانی است که از گذشته خود فراری است. او معتاد بوده و به دلیل سرقت به زندان افتاده است. عشقش را به اعتیادش باخته و تصمیم دارد بعد از آزادی از زندان، شیوه درست زندگی را انتخاب کند. اما او از خودش مطمئن نیست. شهروز با این آرزو قصه زندگیاش را هفته به هفته به عقب بازمیگردد. شاید که متوجه چالش و کاستیهای آن شود. مرشد راه را از چاه برایش جدا میسازد. اما او باز هم ظرفیت لازم برای متفاوت بودن را نیافته است…
«هفت معکوس» با مضمونی اجتماعی، در ژانر فانتزی شبیهسازی شده است. به عبارتی دیگر، این فیلم نسخهای ایرانیزهشده از داستانی تکراری است که پیش از این در سینمای جهان به کرات تجربه شده است. مجموعه اتفاقاتی که در بازه زمانی منفی (برعکس) از گذشته میآیند و کاراکتر را بر آینده خود مسلط میکنند.
«یادآوری» (Memento) ازجمله این فیلمهاست. این فیلم متعلق به سینمای نئو نوآر با موضوعی روانشناسانه است که کریستوفر نولان، آن را در سال۲۰۰۰ کارگردانی کرده است. سکانسهای سیاه و سفید در «یادآوری» روایت خطی را میسازند و سکانسهای رنگی، به صورت برعکس (از آخر به اول) در آنها روایت میشوند. در آخر داستان هم این دو نوع روایت به هم پیوند میخورند. سازه ساختاری «یادآوری» به نحوی سادهتر و ابتداییتر، در «هفت معکوس» پیادهسازی شده است.
«لبه فردا» (Edge of Tomorrow)، به کارگردانی داگ لیمان محصول ۲۰۱۴، دیگر فیلمی است که با همین شیوه روایتی، مشابه با فیلم «یادآوری»، با همان پیرنگ اصلی و همان چرخش زمانی ساخته شده است. اگرچه این فیلم آمریکایی در ژانر علمی و با موضوعی متفاوت و جنگی تولید شده، اما شیوه روایت و جان قصه آن، شامل همان پیرنگ و پریود زمانی میگردد. افسر روابط عمومی در این فیلم، در خط مقدم یک عملیات بسیار مهم علیه بیگانگان شرکت میکند و در میدان جنگ کشته میشود، اما خود را گرفتار یک حلقه زمانی میبیند که با هربار کشته شدن او را به روز قبل از جنگ بازمیگرداند. «هفت معکوس» نهتنها در شیوه، بلکه در محتوا نیز تلاش فراوانی داشته تا با الگوبرداری از نمونههای یادشده بالا و البته نمونههای تجربیتر دیگری از این سینما، بر این شیوه روایتی تسلط یابد. این تلاش همانطور که در متن بارز است، در الگوهای اجرایی و ساختاری فیلم نیز بهوضوح قابل رویت است. آنچه در این مجال قابل تامل و توجه است، این است که این شیوه روایتی یا گونه و ژانر تنها استثنای ذاتیاش تدوین یا ساختار دگرگونه آن نیست. فیلمنامهنویس در این شیوه هویتها را نشانه میگیرد و قصد دارد با این شیوه روایتی چیزی فراتر از یک قصه را در فیلم روایت کند. شاید چیزی که در کنج فراموششده ناگفتههای وجودمان مخفی باشد، یا آن را در خوابهایمان دنبال کرده باشیم. این گونه فیلم با داستان و روایت معکوسش، دو لایه از ساختار فکری مخاطب را به خود مشغول میسازد. لایه اول همان خودآگاهی است و لایه دوم اصل روایت و داستان فیلم است. نکته اصلی اما در همان لایه اول دنبال میشود. در این روش فیلمنامهنویس و فیلمساز قصد دارند مخاطب را به چالش با خود بکشانند. نقبی بر هویت پوشیده و خودآگاه درون. در لایههای دیگر، فیلم از خودآگاه فراتر میرود و به گوشههای تاریک ناخودآگاه هم سرک میکشد. همان هویتی که از کودکی همراه ما بوده و در بزنگاههای مهم ما را پیروز یا ناموفق میدان زندگی ساخته است.
«هفت معکوس» تلاش خود را کرده تا در این مسیر توصیفشده حرکت کند. ارزشهای این فیلم یا نمونههایی از این دست در گذشته و آینده متوجه جنبههای تکنیکی و ساختار وارونه آن نیست. تکنیک در این گونه سینما شاید در فیلمهایی چون «پالپ فیکشن» (تارانتینو)، «فیل» (گاس ون سنت) یا «بیستویک گرم» (الخاندرو گونزالس ایناریتو)، به بهترین شکل ممکن اجرا و دیده شده باشند. اما دنیای ترسیمشده کارگردان در این گونه فیلمها، تنها متوجه دنیایی سراسر دریغ است. دنیایی که مدام با رفت و برگشت به گذشته و آینده تکرار میشود. زمانی که مخاطب فیلم را وارونه، از گذشته تا آینده دنبال میکند، متوجه میشود که باز هم پیروزی در میان نیست. تغییرات بنیادی نیستند و هیچ خاطرهای بازیافت نمیشود.
«هفت معکوس» بههرحال با وجود نمونههای فراوانی که در سینمای حرفهای و تجربی دارد، برای کارگردان آن حرکتی رو به جلو محسوب میشود. بازگشت به گذشته و سفر در زمان، شمشیری است دو لبه، که میتواند هم به نقطه قوت فیلم بدل شود و هم موجب ضعف و سردرگمی مخاطب گردد. وضعیت «هفت معکوس» به مورد اول نزدیکتر است. مهدی خسروی در اولین تجربه سینماییاش تا حدی قابل قبول از عهده اجرای آن برآمده است. فیلم با پیرنگ اصلی جابهجایی زمان، موضوعاتی چون اعتیاد، بزههای اجتماعی، ازدواج و… را هم چاشنی داستان خود کرده است. اما به برکت متفاوت بودن شیوه روایت، چرخش روایتی خردهپیرنگها نیز از قالب کلیشه فاصله گرفته و بر موفقیت فیلم افزودهاند. «هفت معکوس» به شعور مخاطب توهین نمیکند. شاخ و برگ اضافی ندارد و بیجهت المانهای آخرالزمانی یا بعضا فلسفی را هم به فیلمنامه اضافه نکرده است. جواد عزتی در نقش شهروز مثل همیشه نقش را از آن خود کرده و به کاراکتر صورت واقعی بخشیده است. تدوین، جلوههای ویژه، دکوپاژ و ریتم از شاخصهای موفق فیلم، البته در اندازه و استاندارد سینمای ایران به حساب میآیند.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- پروانه نمایش یک فیلم صادر شد
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- کارگردان کانادایی که عاشق فرهنگ ایران شد/ ماتیو رانکین: از سینمای ایران تاثیر گرفتهام
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
آخرین ها
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- «آقای قاضی» به شبکه دو میآید
- واکنشها به گفتگوی عضو هیئت مدیره نماوا/ شورای صیانت خانه سینمای ایران بررسی میکند
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- بستههای همراه اول ویژه حج ۱۴۰۳ اعلام شد
- چرا «سرزمین مادری» فعلا متوقف است؟
- اکران «همسایه شما، زهره» در هنر و تجربه/ پوستر فیلم رونمایی شد
- کمال تبریزی به دبیری جشنواره فیلم اقوام ایرانی نرسید
- معرفی نامزدهای دومین جشنواره «عروسکخونه»
- «ایستاده با گرگ» نامزد دریافت جایزه از جشنواره دهلی نو شد
- کیلین مورفی، بهترین بازیگر مرد آکادمی فیلم و تلویزیون ایرلند/ پیروزی «اوپنهایمر» کامل شد
- شمشیرها برق میزنند/ نگاهی به فیلم «شوگان»
- اردیبهشتِ تئاتر شهرزاد با سه نمایش
- مستندی از «حمید سهیلی» در موزه سینما نمایش داده میشود
- انتشار پوستر «آن دو» با تصویری از لحظه شهادت کاراکتر اصلی
- دبیر هفتمین دوره جایزه پژوهش سال سینمای ایران منصوب شد