سینماسینما، سحر عصرآزاد
«رضا» یک فیلمِ شخصیِ ساده از درونیترین تجربههای انسانی است که به شیوهای بیتکلف و به دور از بزرگنماییهای سینمایی بر پرده عریض نقش بسته و همین رویکرد، اثر آن را بر ذهن مخاطب عمیقتر میکند.
علیرضا معتمدی بعد از تجربههایی در عرصه مطبوعات، نگارش فیلمنامه، بازیگری و… در بزنگاه حیات حرفهای خود، به قوامیافتگی خوشایندی در نگاه به زندگی، آدمها و جهان اطرافش رسیده است. شاید به همین دلیل باشد که احساس میکنم توصیه کاربردی ناصر تقوایی در فیلم «کاغذ بیخط» را سرلوحه اولین فیلم سینماییاش قرار داده؛ اینکه به زندگی، مسائل و آدمهایی که برایش آشنا و ملموس هستند، رجوع کند و چه فردی نزدیکتر از خود.
«رضا» یک حدیث نفس درباره مردی است که در آستانه طلاق توافقی از همسرش قرار دارد. چه بسا فشردهشده زیرمتن فیلم را بتوان در همان سکانس اولیه جست؛ مردی تنها و مردد که لباسهایش را به تن میکند تا به قصد انجام کاری از خانه خارج شود، اما یکباره منصرف میشود و لباسها را از تن به در میکند و به موقعیت اولیهاش بازمیگردد.
فیلم متمرکز بر مقطعی حدودا سه ماهه از زندگی رضاست و با بحرانی آغاز میشود که فاطی تصمیم به طلاق دارد و مرد با اینکه دچار تردید است، همراهیاش میکند. در واقع رضا در مقابل آنچه سر راهش قرار میگیرد، کنشمندی ندارد و تنها خود را در مسیر اتفاق قرار میدهد تا امواج او را به هر سو ببرند.
با اینکه رضا ویژگی اولیه جذاب شدن برای مخاطب را که همان کنشمندی است ندارد، اما این ویژگی مهم را دارد که به عادت مالوف کاراکترهای تنها و درونگرای اینچنینی، ساکت و منزوی و فراری از برقراری ارتباط با آدمهای اطرافش نیست. این رنگآمیزی جدید هم او را متمایز و سمپاتیک میکند، هم درام را از مسیری غیرقابل پیشبینی عبور میدهد که کنجکاویبرانگیز است.
در واقع علیرضا معتمدی مثل همه حدیث نفسها (با فرض حدیث نفس بودن)، برای کاراکتر خودش در فیلم دل نمیسوزاند و آه و ناله سر نمیدهد، و همین نگاه باعث شده زندگی معمولی و بحران قصه رضا که برآمده از انفعال و واکنش نشان ندادن اوست به آنچه سر راهش قرار گرفته، واجد جذابیت دراماتیک شود.
همانقدر که انتخاب جغرافیای اصفهان و بهخصوص بافت قدیمی شهر به خلق اتمسفر منحصربهفرد قصه کمک کرده، دغدغه داستاننویسی در کنار مهارت و هنر معماری کمک میکند تا رضا از افتادن به ورطه یک شخصیت سرد و غیرقابل نفوذ و درونی مطلق نجات پیدا کند.
به همین دلیل با کاراکتری مواجه هستیم که هم دغدغهمندی حفظ گذشته و سنت و درونیات پنهان خود را دارد، هم در مواجهه با خانواده و خاطرات گذشته و حتی آدمهای جدید زندگیاش، همچون ویولت و دختر سوارکار، گرم و سمپاتیک و بذلهگوست.
طنازیهای رضا در مواجهه با دخترعمه و شوخی او با خوشگلیاش از کودکی تا حال نیز تامینکننده همان وجه سرخوشانه کاراکتر است که روحی تازه در کاراکتری میدمد که به جای غصه خوردن به حال خود، خودش را در خاطرات خوش گذشته غرق میکند. همانطور که موقع شربت دادن به بچهگربهها از روی ماجرای طلاقش بهسرعت میگذرد و میخواهد نقبی به رابطه شکلنگرفتهاش با دختر جوان برای احیای دوباره بزند، یا در خلوت و سکوت ماهیگیری به جای اینکه در انزوای خود فرو برود، شروع به بازیگوشی برای ارتباط برقرار کردن با ویولت و برهم زدن سکوتی میکند که او را به یاد تنهاییهایش میاندازد.
این نکته که رضا با وجود عشق مجنونوار به فاطی، که او را در مقابل حرف و تصمیم و خواستههای زن خلع سلاح میکند، نقطه ضعفهای غریزی و مردانه خود را دارد و از برقراری رابطههای جدید پرهیز نمیکند، یکی دیگر از ویژگیهایی است که مانع از تخت شدن کاراکتر و منجر به دستاورد مهمی تحت عنوان احیای کاراکتر عاشق سینهچاک شده است. به گفته بهتر میتوان رضا را خوانشی جدید و زمینی از عاشقان اساطیری دانست که باورپذیری و قابلیت ارتباط برقرار کردن با روزگار مدرن امروز را دارد.
این نگاه مدرن به گذشته و اساطیر را میتوان در قصهای که رضا در طول فیلم در حال تکمیل و نگارش آن است نیز ردیابی کرد. قصه پیرمردی که در آستانه تنهایی و انتظار برای مرگ، در طول هفت روز با جلوههای جدیدی از زندگی روبهرو میشود و به جای دست شستن از حیات در حدفاصل زندگی و مرگ، میآموزد از حال بهره ببرد، هرچند کشش درونی به سمت مرگ را هم نمیتواند انکار کند.
به گفته بهتر، میتوان «رضا» را دغدغهمندی مردی در آستانه میانسالی نسبت به تولد و مرگ و عشق و زندگی دانست که هر یک او را به سویی میکشانند و در این میان رضا به واسطه تجربه نزدیکی با مرگ میفهمد چقدر زندگی و زندگی کردن را دوست دارد و تلاش میکند تعادلی بین این گرایشهای وجودی خود پیدا کند و به روش خاص خود عاشق و مجنون باقی بماند. حتی به بهای اینکه حقیقت را با ویولت در میان بگذارد و شبانه با واکنش خشمگینانه او مواجه شود، اعتراف میکند.
از همین روست که فیلم با وجود داشتن چندین کاراکتر متفاوت که هر یک قابلیت مانور دادن دارند، همچون فاطی، ویولت، دخترعمه، دختربچه گربهدار و حتی دختر سوارکار که رضا با هر یک به نوعی ارتباط برقرار میکند، از حضور آنها بهجا و بهاندازه در جهت نزدیک شدن به کاراکتر رضا بهره میبرد. در عین حال که هیچکدام از دخترها را الکن و پادرهوا رها نمیکند و در محدوده ارتباطی که با درام زندگی رضا پیدا میکنند، به آنها میپردازد. در واقع معتمدی از بازخورد این تمایز و تازگی کاراکترهای زن هم با هوشمندی در جهت پردازش شخصیت رضا استفاده میکند و به زوایای پنهان و درونی او سرک میکشد تا کاراکتر ناملموس و غیرقابل باور نشود.
با تکیه بر همین خوانش باید «رضا» را تلاشی برای حرکتی جدید بر بستری آشنا از قصههای حدیث نفس و شخصی دانست که نویسنده- فیلمساز به جای ارائه تصویری تکراری و ناملموس، تلاش میکند سویههای درونی قهرمان بدون کنش قصه را در دل طنازیها و شیطنتهای بیرونیاش، بدون ماتمسرایی و جلب ترحم ترسیم کند و مخاطب را به همذاتپنداری و همدلی با او وادارد؛ نتیجهای که رسیدن به آن کار راحتی نیست، بهخصوص که اکثر فیلمهای اینچنینی ذائقه مخاطب را به سمت و سوی دیگری میل میدهند و انتظاری متعارف را از روند درام ایجاد میکنند. علیرضا معتمدی از معدود افرادی است که با فرض حدیث نفس بودن فیلم، خود را بیهوده و ناگزیر خرج فیلمش نکرده و حرکت در لایههای پیچیده این موقعیت بهظاهر ساده و متداول، او را به موهبت دستاوری تعمیقیافته از حقیقت زندگی نائل کرده است.
منبع: هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- درباره انتقاد شدید کارگردان چرا گریه نمیکنی از فیلمیران پخش کننده فیلمش
- گفتوگو با علیرضا معتمدی کارگردان «چرا گریه نمیکنی؟»/ تروما را به تجربه خلاقه و رهاییبخش تبدیل کردم
- ثبت قرارداد اکران «چرا گریه نمیکنی» و «سلفی با رستم»
- کارگردان به ملت رفت اما به نشست خبری نه!/ تهیهکننده «چرا گریه نمیکنی؟»: مگر بازیگران این فیلم من را به سینما آوردند؟
- «چرا گریه نمیکنی؟» علیرضا معتمدی در جشنواره فجر نمی تواند حضور داشته باشد
- حضور سینمای هنروتجربه ایران در سه جشنواره جهانی
- فیلم «چرا گریه نمیکنی؟» به جشنواره فرانسوی بلفورت راه یافت
- الهام حسینزاده: «هنر و تجربه» به تمرکز پایگاهی، نمایشی و تبلیغاتی نیاز دارد
- کاوه مظاهری: نظم و تمرکز در اکران «هنر و تجربه» ضروری است
- فیلمبرداری «چرا گریه نمیکنی؟» به پایان رسید
- هنروتجربه، شاهرگ حیاتی ورود به سینمای جهان
- اطلاعیه موسسه هنروتجربه در واکنش به تصمیم سازمان سینمایی/ قدردانی از سینماگران، امید به آینده
- افتتاح دومین دوره «نگاهی بر سینمای چین» با نمایش فیلم ژانگ ییمو
- اعلام اسامی فیلمهای حاضر در دومین دوره «نگاهی بر سینمای چین»
- به همت موسسه هنروتجربه و سفارت چین در ایران؛ دومین دوره «نگاهی بر سینمای چین» برگزار میشود
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- ما درون خمره گیر افتادهایم/ نگاهی به آخرین اجرای اثر برجسته لوییجی پیراندللو در ایران
- «خواب مرد مرده» به صحنه میآید
- جایزه اصلی جشنواره سالونیکا به فیلمساز ایرانی رسید
- با نمایش ۱۰ روزه؛ «تلماسه ۲» نیم میلیارد دلاری شد/ پیشی گرفتن از فیلم نخست
- فوت فیلمنامهنویس «سخنرانی پادشاه»/ دیوید سیدلر درگذشت
- فصل سوم «داستانهای فوتبال» به آنتن شبکه ورزش میرسد
- رشید کاکاوند راوی «مجنون آن لیلی» شد
- آغاز حراج نوروزی شمارههای رند همراه اول
- با ۸۰ سال تولید فیلم و سریال؛ آتش یک استودیوی قدیمی در قاهره را از بین برد
- با ۸ و نیم دور چرخیدن دور خود؛ فیلم رایان گاسلینگ رکورد گینس را شکست/ برای تعداد معلق خوردن ماشین
- اکران آنلاین «ویلای ساحلی» و ۲ فیلم دیگر
- هدیه نوروزی سوینا؛ انتشار نسخه ویژه نابینایان «پدرخوانده» با صدای پیمان معادی
- در هشتمین جشنواره ملی نوآوری برتر ایرانی؛ محصول «اعطای اعتبار با توثیق سیمکارت» نوآور معرفی شد
- در پی بالا رفتن اجاره بها؛ سینماهای خیابان شانزهلیزه بسته میشوند
- صدور ۱۷ پروانه ساخت غیر سینمایی
- آغاز اکران آنلاین «کاپیتان من» در نمایش خانگی
- چند تماشاگر برای فیلمهای نوروزی به سینما رفتند؟
- ۵ انیمیشن ایرانی در اسپانیا نمایش داده میشود
- لباس پارتیتور و گردنبند «پروین» به موزه سینما اهدا شد
- مستند مرکز گسترش در اکران نوروزی یک پلتفرم/ از کیارستمی تا رزاقکریمی
- یادداشت بلومبرگ بر سریال «شکوفههای شانگهای»/ اولین سریال تلویزیونی وونگ کار وای، نوستالژی دهه نود
- لیندا کیانی و آرمین رحیمیان بازیگران «ماه پنهان» شدند
- کنارهگیری آگنیشکا هالند؛ ژولیت بینوش ریاست آکادمی فیلم اروپا را بر عهده میگیرد
- دعوت هندیها از اصغر فرهادی
- گزارش مراسم رونمائی از کتاب «دندان گرگ»/ یک داستان حماسی شهری
- میراث پدر/ نگاهی به فیلم «شطرنج باد»
- با حکم دادگاه؛ «قهرمانِ» فرهادی تبرئه شد
- آغاز پویش مردمی همراه اول برای کمک به سیلزدگان سیستانوبلوچستان
- یک رکورد دیگر برای «تمساح خونی»؛ ۱۱.۵میلیارد فروش در ۷ روز
- اکران «اتاق فرار» در ۱۱ شهر