سینماسینما، رضا صائمی
مستندهای زیادی درباره سرطان ساخته شده که اغلب سویه پزشکی- آموزشی داشته و زبان علمی آن بر بیان سینمایی اثر میچربیده، اما زینب تبریزی در مستند «تمام چیزهایی که جایشان خالی است» تلاش کرده با تکیه بر بیان و زبان سینمایی، سوژه خود را در بستر یک تخیل دراماتیک صورتبندی کند و از پس آن به بیانی عاطفیتر در بازنمایی سوژه دست یابد. فیلم روایتگر زندگی دو زن به نامهای مهناز و جمیله است که هر دو به سرطان پستان مبتلا بودهاند؛ یکی با وجود مبارزهای طولانی از دنیا میرود و دیگری بعد از بهبودی کامل، به فعالیتهای خیریه و آگاهیبخشی به بیماران مبتلا مشغول میشود. روایت این فیلم از زبان مهناز، زن درگذشته، بیان میشود که در طول فیلم با جمیله، شخصیت بهبودیافته، آشنا میشود و این آشنایی منجر به تغییر نگاه او به بیماری میشود و از پس آن به نسبت مرگ و زندگی تعمیم مییابد. کارگردان تلاش کرده این تجربه ویژه را از زبان مهناز، زنی که به دلیل سرطان پستان مرده است، بازنمایی کند. این بازنمایی البته چند لایه دارد.
در واقع از رهگذر این روایت که در اینجا راوی و سوژه یکی هستند، هم اطلاعاتی درباره سرطان پستان به مخاطب داده میشود که وجوه آموزشی فیلم را در بر میگیرد و هم مواجهه بیمار با سرطان و نبرد سخت او با این هیولای درونی به مثابه شیوهای از زیستن، نه مرگ تدریجی یک انسان به تصویر کشیده میشود. شیوهای که مرگ را به منبعی معنابخش برای تفسیر زندگی بدل میکند و مخاطب را نیز در این روایت متفاوت با خود همراه میکند و گاهی به احساس و عواطف او نیز چنگ میزند. به عبارتی دیگر، مستند واجد یک خط روایی است و از ساختار سینمای داستانی برای بازنمایی سوژه خود بهره میبرد. شاید برخی این رویکرد را موجب داکیو درام کردن اثر و دور شدن آن از لحن مستند تعبیر کنند، اما به نظر میرسد مستندساز به واقعیتگرایی اثر خود وفادار بوده و تلاش کرده از طریق استفاده از ظرفیت و ظرافتهای ساختار دراماتیک، روایت سوژه را از حالت خشک علمی متداول اینگونه مستندها مبرا کند و دامنه و عمق تاثیرگذاری پیام اثر را ارتقا دهد.
در این شیوه روایت، نوعی تغییر نگاه مخاطب شکل میگیرد و امکان همذاتپنداری بیشتری برای همدلی با سوژه در او ایجاد میشود که میتواند هم به درک بهتر مستند کمک کند و هم نوعی برانگیختگی انگیزشی برای مراقبت بیشتر از خود ایجاد کند، بهطوریکه حتی مخاطب را ترغیب کند در غربالگری سرطان شرکت کرده و سلامت خود را بسنجد. فارغ از این کارکردهای سلامت گرایانه، «تمام چیزهایی که جایشان خالی است» با روایت زندگی از منظر یک زن مُرده و در واقع روایت زندگی با زبان مرگ، مخاطب را به نوعی بازنگری درباره تمام چیزهایی دعوت میکند که جایشان در زندگی خالی است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اخراجیها/ نگاهی به فیلم «خروج»
- بیحاصل!/ نگاهی به فیلم «خروج»
- گفتوگو با مهرشاد کارخانی/ جورقانیان عاشق واقعی سینما بود
- حتی اگر برای هیچکس مهم نباشد/ نگاهی به مستند «تیتراژ در سینمای ایران»
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ با زندگی، زندگی کنید!
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ پا روی زمین واقعیت و سر در تخیل داستان
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ سه میلیمتر، راه زندگی من را عوض کرد!
- گفتوگو با ژرژ هاشمزاده، کارگردان «در سکوت»/ معتقد به مانیفست دادن نیستم
- سونامی سرطان و سینما/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالیست»
- داشتن یا نداشتن/ نگاهی به فیلم “زغال”
- عجایب و غرایبی به نام «کتاب آشپزی»/ نگاهی به فیلم «کتاب آشپزی»
- عقرب/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالی است»
- جهان برزخی متوسط / نگاهی به فیلم “روسی”
- حسرت/ نگاهی به فیلم «سورنجان»
- سکوت به مثابه فریاد/ نگاهی به فیلم “در سکوت”
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- چهار مستند ایرانی در جشنواره هات داکس
- به انتخاب تماشاگران و به یاد شانتال آکرمن؛ ۱۵ روز سینماگران جشنواره کن جایزه جدید میدهد
- رقابت «آنیتا، گمشده در اخبار» در جشنواره استانبول
- پایان تور کنسرت علیرضا قربانی در تهران
- تلفیق شادی و شایستگی؛ نگاهی به برنامه «آی نسیم سحری عید شد»
- همکاری دوباره با یونیورسال؛ کیلین مورفی وارد ماجراهای جنجالی زغال سنگ آمریکا شد
- نگاهی به سریال افعی تهران
- علی اصغر رضایی نیک درگذشت
- ۱۰ روز مانده به شروع اجرا؛ نمایشِ بهرام افشاری ۲ میلیاردی شد
- برنامه تعطیلی سینماها در شبهای قدر
- به کارگردانی مهیار علیزاده؛ بازیگران نمایش «و تو هم برنگشتی» معرفی شدند/ اولین حضور شمس لنگرودی در تئاتر
- کنسرت «علیرضا قربانی» / گزارش تصویری
- بهار «مولوی» با متن محمد چرمشیر آغاز میشود
- شروع فیلمبرداری فیلم «پیکی بلایندرز» از ماه سپتامبر با حضور کیلین مورفی
- الهه نوبخت داور بخش اصلی جشنواره هلند شد
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- جایزه جشنواره فریبورگ به ایران رسید
- «شیرین»، مثل عشق زنانه
- تلاش برای تحریف تاریخ/ نگاهی به فیلم «پرویزخان»
- فریاد، فضیلت است/ یادداشتی بر فیلم «داگویل» با نگاهی به پرفورمنس «ریتم صفر» مارینا آبراموویج
- جورج میلر با «فیوریوسا» به کن میرود
- نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم با حمایت همراه اول در حال برگزاری است
- سفری به سوی ناشناخته ها
- فرامرز اصلانی درگذشت
- پوسترهای ۲ بخش جنبی جشنواره کن منتشر شدند
- جان تراولتا در یک فیلم درجه ۳ دیگر بازی کرد/ نمایش در آوریل
- عیدی همراه اول با سبدی از محصولات دیجیتال
- احمدرضا عابدزاده از عوامل «پرویز خان» شکایت کرد
- صدور پروانه نمایش غیرسینمایی برای ۴۱ اثر
- اجرای طرح «اکران شبانه» سینماها در تعطیلات نوروز