سینماسینما، رضا صائمی
مستندهای زیادی درباره سرطان ساخته شده که اغلب سویه پزشکی- آموزشی داشته و زبان علمی آن بر بیان سینمایی اثر میچربیده، اما زینب تبریزی در مستند «تمام چیزهایی که جایشان خالی است» تلاش کرده با تکیه بر بیان و زبان سینمایی، سوژه خود را در بستر یک تخیل دراماتیک صورتبندی کند و از پس آن به بیانی عاطفیتر در بازنمایی سوژه دست یابد. فیلم روایتگر زندگی دو زن به نامهای مهناز و جمیله است که هر دو به سرطان پستان مبتلا بودهاند؛ یکی با وجود مبارزهای طولانی از دنیا میرود و دیگری بعد از بهبودی کامل، به فعالیتهای خیریه و آگاهیبخشی به بیماران مبتلا مشغول میشود. روایت این فیلم از زبان مهناز، زن درگذشته، بیان میشود که در طول فیلم با جمیله، شخصیت بهبودیافته، آشنا میشود و این آشنایی منجر به تغییر نگاه او به بیماری میشود و از پس آن به نسبت مرگ و زندگی تعمیم مییابد. کارگردان تلاش کرده این تجربه ویژه را از زبان مهناز، زنی که به دلیل سرطان پستان مرده است، بازنمایی کند. این بازنمایی البته چند لایه دارد.
در واقع از رهگذر این روایت که در اینجا راوی و سوژه یکی هستند، هم اطلاعاتی درباره سرطان پستان به مخاطب داده میشود که وجوه آموزشی فیلم را در بر میگیرد و هم مواجهه بیمار با سرطان و نبرد سخت او با این هیولای درونی به مثابه شیوهای از زیستن، نه مرگ تدریجی یک انسان به تصویر کشیده میشود. شیوهای که مرگ را به منبعی معنابخش برای تفسیر زندگی بدل میکند و مخاطب را نیز در این روایت متفاوت با خود همراه میکند و گاهی به احساس و عواطف او نیز چنگ میزند. به عبارتی دیگر، مستند واجد یک خط روایی است و از ساختار سینمای داستانی برای بازنمایی سوژه خود بهره میبرد. شاید برخی این رویکرد را موجب داکیو درام کردن اثر و دور شدن آن از لحن مستند تعبیر کنند، اما به نظر میرسد مستندساز به واقعیتگرایی اثر خود وفادار بوده و تلاش کرده از طریق استفاده از ظرفیت و ظرافتهای ساختار دراماتیک، روایت سوژه را از حالت خشک علمی متداول اینگونه مستندها مبرا کند و دامنه و عمق تاثیرگذاری پیام اثر را ارتقا دهد.
در این شیوه روایت، نوعی تغییر نگاه مخاطب شکل میگیرد و امکان همذاتپنداری بیشتری برای همدلی با سوژه در او ایجاد میشود که میتواند هم به درک بهتر مستند کمک کند و هم نوعی برانگیختگی انگیزشی برای مراقبت بیشتر از خود ایجاد کند، بهطوریکه حتی مخاطب را ترغیب کند در غربالگری سرطان شرکت کرده و سلامت خود را بسنجد. فارغ از این کارکردهای سلامت گرایانه، «تمام چیزهایی که جایشان خالی است» با روایت زندگی از منظر یک زن مُرده و در واقع روایت زندگی با زبان مرگ، مخاطب را به نوعی بازنگری درباره تمام چیزهایی دعوت میکند که جایشان در زندگی خالی است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- اخراجیها/ نگاهی به فیلم «خروج»
- بیحاصل!/ نگاهی به فیلم «خروج»
- گفتوگو با مهرشاد کارخانی/ جورقانیان عاشق واقعی سینما بود
- حتی اگر برای هیچکس مهم نباشد/ نگاهی به مستند «تیتراژ در سینمای ایران»
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ با زندگی، زندگی کنید!
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ پا روی زمین واقعیت و سر در تخیل داستان
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ سه میلیمتر، راه زندگی من را عوض کرد!
- گفتوگو با ژرژ هاشمزاده، کارگردان «در سکوت»/ معتقد به مانیفست دادن نیستم
- سونامی سرطان و سینما/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالیست»
- داشتن یا نداشتن/ نگاهی به فیلم “زغال”
- عجایب و غرایبی به نام «کتاب آشپزی»/ نگاهی به فیلم «کتاب آشپزی»
- عقرب/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالی است»
- جهان برزخی متوسط / نگاهی به فیلم “روسی”
- حسرت/ نگاهی به فیلم «سورنجان»
- سکوت به مثابه فریاد/ نگاهی به فیلم “در سکوت”
نظر شما
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست
- هفته دوم «مجنون آن لیلی» هم به سانس فوقالعاده رسید/ «فین جین» پرمخاطب ترین نمایش عمارت نوفللوشاتو شد
- حسام منظور به سراغ دراکولای برام استوکر میرود
- بزرگداشت بهرام شاه محمدلو برگزار میشود
- جایزه جشنواره هندی برای «انتقام تیرهروزان»
- بستههای مکالمه پرتخفیف همراه اول بهمناسبت روز ملی خلیجفارس
- به تو هم سخت میگذرد؟/ نگاهی به فیلم «منطقه تحت نظر»
- معرفی پروژه جدید کارگردان «باربی»؛ گرتا گرویگ «نارنیا» را میسازد
- معرفی داوران جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- اختتامیه دومین دوره جشنواره «عروسکخونه»/ پیشکسوتان و فعالان عرصه کودک به سمت احیای نمایشهای عروسکی میروند
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت