سینماسینما، پویا قلیپور
برای من و خیلی از همنسلانم که بخشی از هویت امروزمان را (چه خوشایندمان باشد و چه نباشد) مدیون گشایشهای آن سالِ پُر هیاهو هستیم و بخشی از خاطراتِ مشترکمان لبریزِ واژگانی است چون “جامعه مدنی” و “رکنِ چهارم دموکراسی” و … عباراتِ “روزنامه های زنجیره ای” و “توقیفِ فله ای” چنان در ذهنمان حک شده که بعید است تا سالها فراموشش کنیم حتی اگر روزی اثری از آنها نباشد.
مواجهه ی اغلب ما با آن روزها و خاطراتش( چه از درِ انکار آن روزها برآییم چه از سرِ ارادت به آن نظر کنیم) چیزی از جنسِ نوستالژیِ تخدیری است،همان حسی که نامجو در رد و تمنایش کتاب دارد. این حس نوستالژیک به گذشته ای نه چندان دور شاید این اجازه را به ما ندهد که کمی واقعی تر آن سالها را به خاطر بیاوریم و اینجاست که به نظرم دیدنِ مستند “میدانِ جوانانِ سابق” را برای همه ی ما لازم و واجب می کند.
مستند از آن رو که به روایت یک نفر در میانه آن هیاهوها ارائه می شود بسیار واقعی و دلنشین است، اما به هیچ وجه به دام نوستالژیک شدن نمی افتد. روایت مینا اکبری از توقیف روزنامه های آن روزگار مثل یک گزارش تحقیقی وارد میدان می شود و به جای ارائه تحلیل و بیان فراواقعیت از چندتن از کسانی که زندگیشان با آن رخدادها مسیری تازه یافته گپ می زند و پرده بر می دارد از چیزهایی که شاید نمی دانیم.
میدان جوانان سابق یک جور ضدخاطرات است برای ما، که روزگارِ امروزمان فرسنگها با خرداد هفتاد و شش متفاوت است. اگر خاطره را مکانیسمی ناخودآگاه و درونی بدانیم ضد خاطره به فرایندی آگاهانه و عقلانی اشاره دارد که از یک خرد جمعی بر می آید و تلاش می کند در ناخودآگاه جمعی ما ثبت شود.
داستانِ کوتاهِ مستند و آنچه راوی در ابتدای فیلم بیان می کند تا نشان دهد چرا به ساخت چنین فیلمی مبادرت کرده ما را به این فکر می اندازد که قرار است با اثری نوستالژیک روبه رو شویم، اما در واقع بهشدت اثری ضدنوستالژیک است.
مینا اکبری گذشته و حال و آینده ی بازیگرانِ قصه ی توقیف ها را به هم پیوند می زند. در تمامِ مدتِ دیدن فیلم ( که بخش بزرگی از آن را من و همراهانم با چشمانی خیس از اشک تماشا کردیم) به این فکر می کنی که شاید ایران تنها کشوری است که وقتی داریم از گذشتهاش حرف میزنیم انگار داریم از زمان حال و شاید بخشی از آیندهاش حرف میزنیم.
مهارت اکبری در روایتِ داستان از زبانِ دیگران ،دیگرانی که شاید بخشی از خودِ او هستند آنقدر هست که فیلم تا پایان تماشاگر را میخکوب کند، برای دیدن آن چیزی که تماما از آن با خبر است. از همین رو نگاهش از هیجانات سیاسی و اتفاقاتی که در بطن رسانهها افتاد، هیجانزده نیست. نگاهش پرسشگر و روایتگر است و انگار او هم مثل ما میخواهد بداند چطور این گذار از روزگار جریان سازی روزنامهها تا محافظهکاری و خنثی بودن امروزشان، رخ داده.
منِ تماشاگر، با عکاس فیلم بر گذشته ی از دست رفته حسرت می خورم ،با خبرنگارِ به غربت رفته از غمِ غربت گریان می شوم و با سردبیرِ دوست داشتنی(شمس الواعظین) متحیر می شوم و می خندم و هنوز امیدوارم.
دیدنِ میدانِ جوانانِ سابق برای همه ی ما که امروز بخشِ بزرگی از روحمان در سالهای سختِ گذشته از هفتاد و شش و هفتاد و هشت تا هشتاد و هشت و نود و دو جا مانده لازم است تا دوباره بیاندیشیم که چه بر ما رفت و چرا به اینجا و اکنون رسیده ایم خصوصا آن پلان آخری که قرار است عکسِ تحریریه روزنامه مجددا و بعد از سالها بازسازی شود و ما تماشاگرانی که با حسی غریب اشکمان سرازیر می شود به خاطرِ تمامِ جاهای خالی (چه در عکس جدید و چه در زیستِ امروزمان) که می دانیم زیاد است اما هنوز اندک راویانی هستند که آن را روایت کنند.
عکس: دانیال شایگان
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- گفتوگو با علیرضا تابش درباره سیر تاریخی ساخت فیلم سیاسی در سینمای ایران/ «زمان» یک فیلم اجتماعی را سیاسی میکند
- تو پیش نرفتی، تو فرو رفتی؟/ معتمدآریا و حسرت دهه ۶۰
- راهیابی مستند «میدان سابق جوانان» به بخش مسابقه جشنواره نوستالژیای میلان ایتالیا
- اسامی آثار راهیافته به دومین جشنواره فیلم نوستالژیا اعلام شد
- جامعه زیر تلی از خاک
- از روزگار رفته/ نگاهی به فیلم «میدان جوانان سابق»
- روزنامهنگاری که مستندساز شد/ نگاهی به فیلم «میدان جوانان سابق»
- روزنامهنگاری از منظر روزنامهنگار/ نگاهی به فیلم «میدان جوانان سابق»
- آخرین نمایش مستند «میدان جوانان سابق» به یاد و خاطره محمدرضا رستمی تقدیم شد
- روزهای پایانی اکران «میدان جوانان سابق»
- گفتوگو با مینا اکبری، کارگردان مستند «میدان جوانان سابق»/ ما چارهای جز امیدواری نداریم
- روزی روزگاری روزنامهنگاری!/ نگاهی به فیلم «میدان جوانان سابق»
- گردهمایی سیاسیون برای تماشای فیلم «میدان جوانان سابق»
- با دیدن «میدان جوانان سابق» غمگین شدم/ یادداشتی از فائزه هاشمی
- «تیغ و ابریشم»/ میدان جوانان (سابق)؛ یک مستند جسورانه
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- رکوردداران روز اول اکران
- «اتاق فرار» پرمخاطبترین بسته فیلم کوتاه «هنر و تجربه»
- معرفی برگزیدگان جوایز دیوید دی دوناتلو ۲۰۲۴ ایتالیا/ «من کاپیتان» بهترین فیلم شد
- روسای جدید آکادمی سزار معرفی شدند
- فیلم کوتاه «چوپان» در جشنواره ژاپنی
- «طاووس خانم و ازدواجهایش» در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه میرود
- حسن فتحی: جهانِ پر از طمع و ویرانی را با افعال خود سیاهتر نکنیم
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها/ یادداشت کیوان کثیریان
- جزئیاتی از فیلم «کارآموز» علی عباسی/ صعود ترامپ
- جزئیات برنامههای جشنواره ترایبکا اعلام شد/ نمایش فیلمهای خاطرهانگیز هیچکاک، اسکورسیزی و اسپیلبرگ
- برگزاری دوازدهمین کارگاه بینالمللی تئوری اطلاعات و مخابرات با حمایت همراه اول
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- جشنواره «هاتداکس» در ایستگاه پایانی؟/ گرفتاریهای تهدید کننده
- رخشان بنیاعتماد و روبن اوستلوند در مجمع سرمایهگذاران بازار فیلم کن
- نظارت سازمان سینمایی به نمایش آثار سینمایی خارجی در پلتفرمها
- پل استر درگذشت
- رامین حسینپور بهترین آهنگساز فستیوال لسآنجلس شد
- رقابت ویژه چند فیلم و تعطیلی یک روزه سینما
- «پر» در جشنواره ورونژ روسیه نمایش داده میشود
- مسعود اسکویی درگذشت
- برگزیدگان جشنواره فیلم پکن معرفی شدند/ تجلیل از چن کایگه با حضور ییمو
- «سیم خاردار» در کازابلانکا
- راهیابی مستند «دوربین فرانسوی» به جشنواره ارمنستانی
- نمایشگاه نقاشی «درخت جان» در گالری کاما
- رضا شیخی فیلمبردار سینمای ایران درگذشت
- پایان فیلمبرداری «خالد» در زیگورات
- معرفی آثار راه یافته به بخش فیلمنامه جشنواره ملی فیلم اقوام ایرانی
- امیر جدیدی، منصور بهرامی میشود
- زیر پوست شهر/ نگاهی به سریال «افعی تهران»
- هیات داوران جشنواره فیلم کن معرفی شدند/ گلادستون، کورئیدا و بایونا در فهرست